Millennials, Gen X, Gen Z, babyboomers: hoe generatie-etiketten ongelijkheid vertroebelen

Generaties kunnen worden gedefinieerd aan de hand van familiestructuur, levensfase of historische gebeurtenissen. Maar meestal worden ze gecategoriseerd als “cohorten” van mensen die in een bepaalde periode zijn geboren. Pakkende labels zoals babyboomers, millennials en Gen X en Gen Z hebben de neiging om te kleven aan elke cohort, waarvan wordt aangenomen dat ze gemeenschappelijke ervaringen, gedragingen en idealen hebben. Dit staat bekend als een “cohorte-effect”.

Maar algemene generalisaties – bijvoorbeeld dat babyboomers huizen hamsteren, terwijl millennials geen hoop hebben om een huis te kopen – kunnen de ongelijkheden die binnen en tussen generaties bestaan, vertekenen of maskeren. Dus in plaats van de generaties tegen elkaar op te zetten, is het misschien tijd om een aantal gemeenschappelijke veronderstellingen te ontrafelen en ons af te vragen in hoeverre de ene generatie echt profiteert ten koste van de andere.

Lees meer: Generatiehuur is een mythe – woonvooruitzichten voor millennials worden bepaald door klasse

Het naamspel

Populaire labels worden toegepast op de generaties die momenteel leven. De “stille generatie” zijn degenen die zijn geboren tussen 1925 en 1945 – zo genoemd omdat ze zijn opgegroeid in een periode van oorlog en economische depressie. De “babyboomers” kwamen daarna, van 1945 tot 1964, als gevolg van een toename van het aantal geboorten na het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Na de babyboomers kwam “Generatie X”, van ongeveer 1965 tot 1976. Deze term, bedacht door Charles Hamlett en Jane Deverson (oorspronkelijk verwijzend naar de babyboomers in hun tienerjaren), werd populair door de gelijknamige roman van Douglas Coupland uit 1991. Het label weerspiegelde de tegencultuur van een rebelse generatie, wantrouwend tegenover de gevestigde orde en op zoek naar hun eigen stem.

Het cohort dat bekend staat als millennials – oorspronkelijk Generatie Y – werd door de Amerikaanse auteurs William Strauss en Neil Howe geïdentificeerd als degenen die in het jaar 2000 afstudeerden aan de middelbare school. Door de populaire focus op het millennium in die tijd, bleef de naam hangen. Hoewel de geboortedatum van dit cohort kan beginnen vanaf het einde van de jaren zeventig, varieert het volgens sommige rekeningen over het algemeen van de vroege jaren tachtig tot het midden van de jaren negentig of het begin van de jaren 2000.

“Generatie Z” is de huidige naam voor het cohort dat vanaf het midden van de jaren negentig is geboren, hoewel iGen, centennials, post-millennials andere mogelijke labels zijn voor een generatie die is opgegroeid in een hyperverbonden wereld. Voor degenen die in het begin van de jaren 2000 zijn geboren, ontstaat een “nieuwe stille generatie”, omdat ook hun jeugd, net als die van hun overgrootouders in de stille generatie, wordt geacht te zijn getekend door oorlog en economische recessie.

Van behoeftig naar hebzuchtig

Sociale en politieke conflicten tussen generaties komen vaak neer op het schijnbaar oneerlijke verbruik van hulpbronnen door de ouderen. In de jaren veertig werd de “behoeftige” oudere generatie gezien als een last voor de belastingbetalende jongere generatie. Vanaf de jaren vijftig blokkeerden ouderen bedden in ziekenhuizen, terwijl ze in hun eigen huis zouden moeten zijn. Meer recentelijk wordt ouderen verteld dat ze moeten verhuizen en moeten stoppen met het hamsteren van gezinswoningen.

Heden ten dage wordt vaak gezegd dat babyboomers het meest hebben geprofiteerd van de verzorgingsstaat, in een periode dat gezondheidszorg en onderwijs gratis waren, banen in overvloed en woningen betaalbaar. Ook wordt gevreesd dat deze generatie de laatste zal zijn met goede pensioenen.

Maar al deze argumenten gaan gemakshalve voorbij aan de ongelijkheid binnen generaties, die groter is dan de ongelijkheid tussen generaties. Niet alleen is er grote ongelijkheid binnen cohorten, nog grotere verschillen ontstaan door sekse, etniciteit, handicap, woningbezit en klasse.

Neem bijvoorbeeld huisvesting. Hoewel babyboomers er vaak van worden beschuldigd huizen te hamsteren, is de accumulatie van huizenrijkdom eerder een weerspiegeling van inkomens- en regionale verschillen dan van leeftijdsverschillen. Tussen 20% en 25% van het huizenvermogen in het Verenigd Koninkrijk is in handen van mensen onder de 65, die qua inkomen in de top 20% van de bevolking zitten.

De grenzen van de samenleving

Een ander voorbeeld is onderwijs. Babyboomers en Gen X hebben misschien niet betaald voor hun universitaire opleiding, maar slechts weinigen hebben er daadwerkelijk gebruik van kunnen maken. In Engeland en Wales lag de participatiegraad in 1970 op 8,4%, tegen 33% in 2000. Het algemene onderwijsniveau is in de loop der tijd zelfs verbeterd.

De problemen waarmee jongere cohorten te kampen hebben, hebben meer te maken met de sociale grenzen aan de groei dan met de kosten van het onderwijs. In 1976 stelde de socioloog Fred Hirsch dat, terwijl de economie blijft groeien en daardoor een steeds grotere consumptie mogelijk maakt, de sociale structuren van de samenleving beperkt zullen blijven.

Dus, hoewel meer mensen een diploma halen, kan slechts één persoon de baan of de promotie krijgen. Om boven de massa uit te steken zijn steeds hogere diploma’s, werkervaring of vaardigheidstrainingen nodig. In de woorden van Hirsch: “Als iedereen op zijn tenen staat, krijgt niemand een beter uitzicht”.

Bij beperkte kansen in de samenleving wordt rantsoenering bereikt door hogere toelatingseisen tot zowel de arbeids- als de woningmarkt. De mate waarin mensen aan die eisen kunnen voldoen is nog steeds een kwestie van waar zij in de sociale hiërarchie zijn geboren, en niet van wanneer zij zijn geboren.

Over het algemeen wordt rijkdom via erfenissen overgedragen van oudere op jongere generaties, in plaats van dat dit wordt ingehouden: het probleem is dat dit de ongelijkheid binnen cohorten versterkt, omdat rijkere mensen meer profiteren van overdrachten van familievermogen. De toegang van mensen tot gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting wordt bepaald door het beleid en de economie, niet door hun geboortedatum, en de hype over generatieconflicten dient alleen om de werkelijke ongelijkheden in de samenleving te maskeren.