5 rzeczy, których możesz nie wiedzieć o bitwie o Midway

W maju 1942 roku sprawy szły po myśli Japonii. Od czasu zaskakującego ataku na siły amerykańskie w Pearl Harbor w grudniu poprzedniego roku, Japończycy uderzyli na cele alianckie na całym Pacyfiku i Dalekim Wschodzie, zajmując Birmę (Myanmar), Holenderskie Indie Wschodnie (Indonezja) i Filipiny, a także wyspy Guam i Wake.

Jako cios nokautujący Cesarska Marynarka Wojenna Japonii, dowodzona przez admirała Isoroku Yamamoto, zaplanowała zakrojony na szeroką skalę atak na strategicznie ważną amerykańską bazę morską i lotniczą na atolu Midway, dwóch maleńkich wyspach w środkowej części Pacyfiku. Yamamoto wierzył, że jeśli atak na Midway się powiedzie, zmiażdży flotę amerykańską i wygra wojnę na Pacyfiku dla Japonii.

Rzeczywistość nie potoczyła się w ten sposób.

Wręcz przeciwnie, to Japończycy zostali zaskoczeni 4 czerwca 1942 roku, a Amerykanie odnieśli doniosłe zwycięstwo na Pacyfiku. Oto pięć mało znanych faktów na temat bitwy o Midway i jej wpływu na przebieg II wojny światowej na Pacyfiku.

Radar dał siłom amerykańskim ogromną przewagę.

Oprócz złamania szyfru morskiego, które dało admirałowi Chesterowi Nimitzowi wcześniejsze ostrzeżenie o planie ataku Japonii, flota amerykańska skorzystała na Midway z innego kluczowego postępu technologicznego: radaru. Laboratorium Badawcze Marynarki Wojennej USA (NRL) opracowało pierwszy prototyp systemu radarowego już w 1938 roku, a wczesne systemy radarowe zostały umieszczone na pokładach lotniskowców i innych okrętów przed atakiem na Pearl Harbor.

Pod Midway wszystkie trzy amerykańskie lotniskowce i niektóre okręty pomocnicze korzystały z radarów, co pozwoliło im wykryć zbliżające się japońskie samoloty z dużej odległości i lepiej przygotować się do ich ataku. W przeciwieństwie do nich, japońskie okręty polegały wyłącznie na ludzkich obserwatorach, co pozwalało amerykańskim bombowcom nurkującym pozostać niewykrytymi praktycznie do momentu osiągnięcia pozycji do ataku.

Lotniskowce zrobiły różnicę – po obu stronach.

Przypadkowo żaden z trzech lotniskowców U.7 grudnia 1941 roku żaden z trzech lotniskowców amerykańskiej floty nie był w Pearl Harbor; wszystkie były w morzu na manewrach i wszystkie wyszły z nich bez szwanku.

Ta porażka powróciła, by prześladować Japończyków w maju 1942 roku, kiedy to na południowym Pacyfiku odbyła się pierwsza poważna bitwa lotniskowców. Bitwa na Morzu Koralowym, w której alianci odparli japońską inwazję na Port Moresby na Nowej Gwinei, była pierwszą bitwą morską w historii, w której okręty biorące w niej udział nie widziały się ani nie strzelały bezpośrednio do siebie.

Bitwa o Midway potwierdziła, że lotniskowiec stał się kluczową jednostką marynarki wojennej w II wojnie światowej, wypierając pancernik. Nimitz popędził trzy amerykańskie lotniskowce – Enterprise i Hornet, które uczestniczyły w nalocie płk. Jamesa Doolittle’a na Tokio w kwietniu 1942 r., oraz Yorktown, który został uszkodzony na Morzu Koralowym – na środkowy Pacyfik, zastawiając pułapkę na Japończyków.

W międzyczasie dwa najnowocześniejsze lotniskowce Yamamoto, Shokaku i Zuikaku, zostały uszkodzone we wcześniejszej bitwie i nie można było ich użyć na Midway.

Jeden amerykański lotniskowiec przeszedł pospieszne naprawy zaledwie tydzień przed bitwą.

27 maja 1942 roku lotniskowiec USS Yorktown wpłynął do Pearl Harbor, po przebyciu 3000 mil przez Pacyfik. Podczas bitwy na Morzu Koralowym japońska bomba o wadze 551 funtów uderzyła w drewniany pokład Yorktown, przebijając się przez niego i eksplodując wewnątrz okrętu. Ponad 1400 mechaników pracowało przez całą dobę, łatając dziury w Yorktown stalowymi płytami, aby był on gotowy na przyjęcie Nimitza na Midway.

Po zaledwie 48 godzinach spędzonych w doku numer jeden w Pearl Harbor Navy Yorktown wypłynął, by dołączyć do Horneta i Enterprise 325 mil na północ od Midway, w ustalonym wcześniej miejscu spotkania, znanym jako „Point Luck”. Obecność Yorktown zaskoczyła Japonię, która myślała, że pozbyła się lotniskowca na Morzu Koralowym.

Japońskie kontrataki bombowców i okrętów podwodnych zatopiły Yorktown 7 czerwca 1942 roku, ale nie przed tym, jak zdołał on odegrać kluczową rolę w zwycięstwie aliantów pod Midway.

W 1998 roku Yorktown został ostatecznie zlokalizowany około 16 650 stóp pod powierzchnią Pacyfiku przez zespół pod kierownictwem Roberta Ballarda, badacza podwodnego znanego z odkrycia innego słynnego wraku: Titanica.

Sławny hollywoodzki reżyser nakręcił materiał filmowy o bitwie.

Najbardziej znany ze swoich mistrzowskich westernów i wieloletniej współpracy z Johnem Wayne’em, reżyser John Ford był również oficerem rezerwy Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych i miał za zadanie kręcić filmy dokumentalne dla Marynarki Wojennej podczas II wojny światowej.

Na prośbę admirała Nimitza, reżyser stacjonował na Midway podczas bitwy i doznał „wstrząsu od bomby” oraz rany postrzałowej podczas japońskiego nalotu, zgodnie z odtajnionymi teraz zapisami. Marines udzielili Fordowi pierwszej pomocy, ale on „nie opuścił swojego stanowiska, dopóki nie zakończył swojej misji fotograficznej”.

Zdjęcia Forda z bitwy, a w szczególności z działań amerykańskich B-17 (Latających Fortec), pojawiły się w filmie The Battle of Midway, który w tym samym roku zdobył Oscara dla najlepszego dokumentu. Ford kierował jednostką fotograficzną Biura Służb Strategicznych (OSS), prekursora CIA, przez resztę wojny.

Bitwa była punktem zwrotnym – ale może nie z tego powodu, o którym myślicie.

Przez lata Midway zyskało niemal mityczny status jako moment, w którym losy II wojny światowej zmieniły się na teatrze Pacyfiku. Jego wpływ przypisuje się niekiedy dewastującemu wpływowi bitwy na japońskie siły uderzeniowe, który obejmował utratę czterech lotniskowców, prawie 300 samolotów i aż 3000 ludzi, w tym najbardziej doświadczonych japońskich pilotów.

W rzeczywistości, jak zauważył historyk Evan Mawdsley, japońska flota odbiła się po bitwie stosunkowo szybko: Yamamoto zachował swoje dwa najnowocześniejsze lotniskowce, Shokaku i Zuikaku, oraz cztery mniejsze lotniskowce, które nie towarzyszyły lotniskowcowej grupie bojowej Kido Butai na Midway. Stany Zjednoczone również poniosły straty pod Midway, a do czasu bitwy o wyspy Santa Cruz w październiku 1942 roku Japonia była w stanie zgromadzić potężniejszą flotę lotniskowców niż Amerykanie.

Midway stanowiło jednak punkt, w którym impet na Pacyfiku przesunął się z Japończyków na Amerykanów. Japońska Imperialna Marynarka Wojenna nie zdołała zadać nokautującego ciosu, a amerykańska produkcja wojenna właśnie nabierała rozpędu, tak jak obawiał się tego Yamamoto.

Podczas gdy Japonia nie miała skutecznego sposobu na zastąpienie utraconych lotniskowców w trakcie trwania wojny, stocznie amerykańskie rozpoczęły produkcję nowych lotniskowców w 1943 roku. To właśnie te okręty – wraz z resztą bezprecedensowej produkcji wojennej – miały poprowadzić amerykańską flotę do zwycięstwa na Pacyfiku w 1945 roku.