Alexander McQueen'Sukcesorka Sarah Burton o wykraczaniu marki poza mroczną przeszłość

Dyrektor kreatywna Alexandra McQueena odcisnęła niezatarte piętno na pragmatycznie poetyckich kolekcjach, które czerpią z brytyjskiej historii i dziedzictwa rzemieślniczego. Hamish Bowles wraz z Burton i jej zespołem udaje się do mistycznej Kornwalii, aby odbyć inspirującą wędrówkę.

Sarah Burton dorastała w bezsensownej północnej Anglii, jako jedno z pięciorga artystycznych dzieci, które, jak sama wspomina, „ubierało się w podarte rzeczy mojego brata – stąd tęsknota za pięknymi ubraniami!”

Tę tęsknotę zaprowadziła ją w końcu do szkoły artystycznej Saint Martins, gdzie studiowała projektowanie nadruków na modzie. W tym czasie, jak wspomina Burton, wszyscy mówili o prowokacyjnym talencie niedawnego absolwenta szkoły, Alexandra McQueena, który szybko zyskał reputację projektanta o obrazoburczej błyskotliwości. Nauczyciel Burton, Simon Ungless, był przyjacielem McQueena i, będąc pod wrażeniem pasji badawczej swojej studentki, zaproponował jej staż u niego. „Trochę się bałam”, przyznaje cicha Burton, „ponieważ nie byłam zbyt modna. Ale spotkanie z nim było zupełnie zaskakujące: Był taki uroczy i bardzo, bardzo ciepły.”

Zobacz więcej

Była również w zachwycie nad intuicyjnym talentem McQueena. Pierwszego dnia w nieuporządkowanym studiu projektanta na Hoxton Square „wziął trochę koronki i w godzinę przypiął tę piękną suknię do stojaka, tańcząc wokół manekina” – wspomina Burton. „To było jak rzeźba – nigdy nie widziałam czegoś takiego”. W tych wczesnych latach, McQueen sam wykonał wiele elementów. „W tak krótkim czasie robił wszystko” – wspomina Burton. „Krawiectwo, stroje wieczorowe, sukienki, hafty, skóra, dzianiny – wszystko!”

W rezultacie zespół McQueena nauczył się nigdy nie odmawiać wyzwaniom technicznym – ponieważ często przychodzili rano do studia, aby znaleźć na stojaku gotowe ubranie, nad którym McQueen spędził noc, rozwiązując je samodzielnie. Na początku Burton przyznaje, że „nie umiała szyć ani wykrawać wzorów – musiałam się tego szybko nauczyć”, a przy ograniczonych środkach finansowych nie było miejsca na błędy, ponieważ, jak mówi, „nie można było sobie pozwolić na przeróbki!”Kiedy w 2000 roku marka została przejęta przez należącą do François Pinaulta Gucci Group (obecnie Kering), a zasoby i możliwości produkcyjne zostały gwałtownie zwiększone, Burton spędziła czas w nowych włoskich fabrykach, ucząc się ich specjalistycznych umiejętności. Zdała sobie sprawę, że jeśli pokaże, „że można sobie pobrudzić ręce”, rzemieślnicy będą w stanie osiągnąć rezultaty, które często przerosły jej oczekiwania.

Po tym, jak błyskotliwy, niespokojny McQueen odebrał sobie życie w 2010 roku, Burton, nieoceniona prawa ręka projektanta od czternastu lat, była jego naturalną następczynią – przede wszystkim odpowiedzialna za dokończenie kolekcji Angels and Demons, którą McQueen rozpoczął, ale nie był w stanie dokończyć. Po tej uroczystej, elegijnej prezentacji, Burton w końcu wyszła zza kulis, choć przejście do światła reflektorów dla tej skromnej, zamkniętej w sobie kobiety nie było łatwe. „Zawsze byłam w chórze – nigdy nie byłam solistką” – wyjaśnia. Ale z szacunkiem wyjaśniła podejście McQueena do tej kolekcji, która po technologicznych innowacjach jego ostatnich prac, była powrotem do idei rzemiosła, do „rzeczy, które giną w tworzeniu mody”. Przyglądał się sztuce Ciemnych Wieków, ale odnajdywał w niej światło i piękno” – opowiadał wówczas Burton w wywiadzie dla Vogue’a. „Każdego dnia przychodził, drapował i ciął.”

Alexander „Lee” McQueen był trudny do naśladowania, a praca Burton była poddawana bezlitosnej i denerwującej analizie, ale prawda jest taka, że zdefiniowała ona swoją własną tożsamość już w pierwszej stylizacji, którą pokazała na wybiegu w swojej debiutanckiej kolekcji w następnym sezonie. Po traumie związanej z przedwczesną śmiercią McQueen, szukała inspiracji w uzdrawiającej sile natury i wiejskich angielskich tradycjach, w których się wychowała. Look numer jeden na wiosnę 2011 to surdut skrojony na osiemnastowiecznych zasadach, takich, jakie uwielbiał sam McQueen, ale Burton zbudowała go z dziesięciu warstw bladego, strzępiącego się szyfonu: metafory nowej, kobiecej miękkości, którą zapoczątkowała. Od samego początku płeć Burton na wiele sposobów definiowała jej różnicę w stosunku do samego McQueena. Na swój cichy sposób pomogła doprowadzić zarówno do katharsis dla pogrążonego w żałobie zespołu, jak i do estetycznej ciągłości i spójności domu, którego spuściznę pielęgnowała – i którego sekrety i tajemnice sama trzymała w głowie i sercu.

„Z Lee każdy pokaz był tak całkowicie autobiograficzny”, mówi Burton. „Suknie mogły opowiadać swoje własne historie, ponieważ moda była tak naprawdę awatarem jego osobistej podróży.”

Ale tam, gdzie McQueen czerpał z historii i technologii, aby zgłębić swoje wewnętrzne demony i odzwierciedlić często niepokojącą wizję dystopijnego świata, Burton wykorzystuje te same tematy i zasoby, aby celebrować swoją pasję do tradycji i rzemiosła oraz sposobów, w jakie można je wykorzystać, aby schlebiać kobiecie.

„Dla mnie nie chodzi tylko o pokaz czy recenzję”, mówi Burton. „Chodzi o ubieranie kobiet i o to, jak czują się w danym ubraniu. Gdy tylko założysz kurtkę McQueena, stajesz inaczej, ponieważ ma ona talię, ramiona i sprawia, że czujesz się silniejsza. To wspaniałe, jeśli możesz to zrobić dla kobiet.”

Owoce treningu Burtona u boku McQueena są widoczne jak na dłoni: Obserwowanie jej podczas przymiarek to lekcja perfekcjonizmu. Choć Burton ma swoje biuro w stalowo-szklanej siedzibie McQueena na londyńskim East Endzie, przyznaje, że rzadko z niego korzysta. „W zeszłym roku zapakowałam tam swoje prezenty świąteczne”, wyznaje, „i to było wszystko”. Zamiast tego, chce poczuć kolekcję, nad którą pracuje w zalanym światłem studiu na najwyższym piętrze, otoczona tym, co nazywa „dobrym chaosem”, wraz ze swoim utalentowanym zespołem współpracowników projektowych. Ta strzelista przestrzeń przypomina strych dostojnego domu, gdzie na ścianach ustawione są starannie opisane pojemniki wypełnione próbkami tkanin i haftów, a obok nich stale zmieniające się panele z inspirującymi obrazami. (Firma jest o krok od przeprowadzki do nowej, większej siedziby w tej samej okolicy. „To nie byłby McQueen, gdyby nie był chaotyczny!”, mówi Burton.)

Burton zwykle nosi na nadgarstku pulchną satynową poduszeczkę, na której znajdują się starannie ułożone szpilki; używa ich, aby zręcznie wygładzić linię gorsetu tak, aby przylegał do amazońskiego ciała urodzonej w Rosji Poliny Kasiny, modelki fit, która pracuje w firmie od dwunastu lat i która, podobnie jak sama Burton, nosi w sobie żywą pamięć setek projektów zarówno McQueena, jak i Burtona.

Perfekcjonizm, mimo wszystko, jest w DNA tego domu. „Kiedy Lee był tutaj”, wspomina Burton, „właściwie kodowaliśmy kolor szpilek – malowaliśmy końcówki na ten sam kolor, co tkaniny”, aby nie utrudniać wizualnego oddziaływania powstającego dzieła.

„Wiele ubrań wygląda dziś tak, jakby nie dotknęła ich ludzka ręka, więc nie są odpowiednio dopasowane”, dodaje. „Myślę, że to naprawdę ważne, aby ubrania były tworzone z myślą o kobiecym ciele.”

Proces twórczy Burton jest oparty na współpracy. „W każdym sezonie znajdujemy sukienkę, historię lub miejsce” – mówi o swojej pracy z zespołem projektantów – „a potem wszystko się rozwija. Panuje tu niesamowita atmosfera – nieustanna rozmowa. To bardzo organiczny sposób pracy, a wszystko łączy się w kolaż.”

Pracownia prób na piętrze poniżej pracowni Burtona jest domeną potężnej Judy Halil, szefowej pracowni, która szkoliła się u królewskiego krawca Sir Hardy’ego Amiesa i od 20 lat jest członkiem rodziny McQueenów. Halil przewodniczy zespołowi technicznemu równie oddanemu i pełnemu pasji, jak projektanci na górze. Batalion manekinów stoi na straży w rogu, każdy wyściełany tak, aby odzwierciedlał sylwetkę jednej ze sławnych klientek couture McQueena, do których należą obecnie Nicole Kidman, Cate Blanchett, Michelle Obama i księżna Cambridge, której suknia na ślub z księciem Williamem w 2011 roku – która w elegancki sposób łączyła romans, historię, wysoki styl i ceremonię w sukni na miarę wieków – wyniosła Burtona do światowej sławy mody. Ostatnio do tej listy dołączyły Elizabeth i Cecilia, czteroletnie bliźniaczki Burton i jej męża, zabawnego fotografa Davida Burtona (para ma też roczną córkę Romilly). Na szkolne jasełka dla bliźniaczek, Halil stworzył pulchnego robina i kostium jaskółki z perfekcyjnie skrzyżowanymi piórami ogonowymi, oba wykonane z pojedynczych piór z jedwabnej tafty nałożonej na organzę – cud haute couture, który przyprawiłby o ból brzucha każdego nieszczęsnego rodzica zmagającego się z pistoletem do klejenia i przyklejonym filcem, ale który został również rozwinięty w stado sukienek na pokaz Burton na jesień 2017.

W przypadku McQueena badania odbywały się głównie w bibliotece jego i Burtona macierzystej uczelni Saint Martins, a także w piwnicznym archiwum British Vogue, chociaż inspirację mogło wywołać, jak wspomina, „coś, co przeczytał lub zobaczył w telewizji”. Albo na dnie swojego ogrodu: Starożytny wiąz przy jego wiejskiej chacie zainspirował jego kolekcję na jesień 2008 roku. Od czasu do czasu zdarzały się też wycieczki w teren, w tym jedna przerażająca wizyta w Salem w stanie Massachusetts, gdzie przodkini McQueena, Elizabeth Howe, została powieszona jako czarownica w XVII wieku.

Kiedy Burton myślała o swojej poruszająco poetyckiej i uznanej kolekcji na wiosnę 2017, zabrała swój zespół projektantów na pierwszą wycieczkę w teren – na szkockie Szetlandy. „Kiedy projektujesz kolekcje z książek lub obrazów, nie masz tego poczucia, o co tak naprawdę chodzi w danym miejscu” – wyjaśnia. „

Burton i spółka wrócili z wysp z bagażem inspiracji, na który składały się swetry Fair Isle, kłębki wełny, rękawiczki, szale dziergane tak drobno jak koronki, ręcznie tkane tweedy oraz żywe wspomnienia nordyckiego, smaganego wiatrem krajobrazu i mieszkańców wysp, których rzemiosło zdradzało dumę z tego, co robią.

„Brexit też właśnie miał miejsce”, dodaje Burton, i po niepokojących podziałach, które w jej odczuciu reprezentował, wyspy potwierdziły „poczucie wspólnoty i rodzinne poczucie przynależności, bycia razem, prawdziwych wartości, rzeczy, które coś znaczą – rzeczy, które chcesz przekazać swoim dzieciom”. (Być może również z myślą o dziedzictwie, ona i jej mąż zamierzają właśnie odnowić rozpadający się wczesnowiktoriański dom w północnym Londynie, który Burton zainteresowała ze względu na jego harmonijne proporcje i nietknięte detale z epoki. „Pęka w szwach” – mówi o ich obecnym domu, uroczo bezpretensjonalnym i przyjaznym dzieciom miejscu w pobliżu.)

Burton, która przyznaje, że ma skłonności do zbieractwa, nadal pielęgnuje historyczne ubrania McQueena w swojej własnej szafie, a podczas pokazów na całym świecie ze wzruszeniem odkrywa, że wiele klientek marki również trzyma się swoich ulubionych, starych ubrań. Ci klienci, jak sama zauważa, „naprawdę pasjonują się ubraniami, niezależnie od tego, czy jest to coś, co jest bardzo funkcjonalne, czy coś, o czym można marzyć. Ta cała 'szybka moda …'” – mówi z westchnieniem. „Ja po prostu nie mogłam. To nie jest dla mnie możliwe. To są rzeczy, które mają być na zawsze – rzeczy, które kupujesz i cenisz”. Jako ustępstwo, pokaże swoją kolekcję pre-fall 2017 klientom tylko wtedy, gdy będzie ona dostępna w sklepach.

Burton niemal niezmiennie czerpie inspiracje McQueenem z historii i natury Wielkiej Brytanii, a w przypadku tej kolekcji zaczęła myśleć o Kornwalii, mistycznym hrabstwie na najbardziej wysuniętym na zachód krańcu Anglii, gdzie spędziła wiele wakacji w dzieciństwie. To kraina legendy arturiańskiej, zatoczek przemytników i słynnego diamentowego światła, które przyciąga artystów od ponad wieku.

Ponieważ 250-częściowa kolekcja przed jesienią jest w sklepach dłużej niż jakakolwiek inna, Burton wyjaśnia, że „musi reprezentować wszystko, o co chodzi w domu”. Zdecydowała więc, że kolejna jesienna kolekcja pokazana w Paryżu w tym miesiącu – którą nazywa „wisienką na torcie” – powinna opierać się na tej początkowej inspiracji i dalej integrować doświadczenia z handlu detalicznego i wybiegu (męskie kolekcje McQueena również będą zawierać niektóre z tych pomysłów).

Mając to na uwadze, Burton zaplanowała intensywną, dwudniową przygodę w Kornwalii dla kluczowych członków swojego zespołu kreatywnego. Przyjeżdżamy w rześki listopadowy poranek do Tintagel, miejsca, w którym znajduje się XIII-wieczny zamek od dawna związany z legendą o królu Arturze, miejsca o oszałamiającym pięknie, położonego na wzgórzu wysoko nad wzburzonym Atlantykiem. Burton jest uderzony jego „bardzo niesamowitym spokojem”. Michael’s Mount w pobliżu Marazion, zespół jest zahipnotyzowany wirami wodorostów w skalnych basenach, które otaczają kamienną ścieżkę, a które są odsłonięte przez morze tylko podczas odpływu. (Sam McQueen, jak mówi mi Burton, miał obsesję na punkcie National Geographic i kiedyś oparł kolekcję sukienek na zdjęciach meduz, które wyrwał ze stron tego magazynu). W wiosce Zennor zatrzymujemy się przy XII-wiecznym rybackim kościele St. Senara, którego sufit jest wykonany na kształt kadłuba statku. Senara, którego sufit przypomina kadłub statku. W ławkach kościelnych znajdują się poduszki modlitewne pokryte haftem igłowym przez pracowite hafciarki z parafii, które wprawiają zespół w paroksyzm zachwytu. W pobliskim porcie St. Ives audiencja u „lokalnej mądrej kobiety” nie dochodzi do skutku, więc wędrujemy przez kręte uliczki i malownicze małe wioski poza miastem w poszukiwaniu pola, na którym znajduje się drzewo życzeń. Polna ścieżka, która do niego prowadzi, jest usłana gałęziami pokrytymi wachlarzowatymi porostami. „Haft, manipulacje tkaninami, cekiny – sortowane” – mówi Burton z delikatnym uśmiechem.

Wtedy, na zakręcie ścieżki, wszyscy zostajemy zatrzymani w naszych torach przez widok samego drzewa rosnącego na skraju zasilanego źródłami stawu. Jego nisko rozpostarte gałęzie przewiązane są setkami różnokolorowych pasków materiału, przedstawiających życzenia i modlitwy tych, którzy je tam przymocowali. Wśród nich zespół dostrzega misterną kocią kołyskę z nici, przypominającą nowoczesną pajęczynę między gałęziami. Burton sama zauważa śliniaczek niemowlęcy, a potem dziecięce skarpetki.

„To dość przykre,” mówi, głos jej się łamie. „Nie wiem dlaczego. Czuję się prawie … natrętna.” Wkrótce zaczyna szlochać cicho do siebie. Burton czuje się krucho: zdezorientowana Brexitem i ostatnimi wyborami w USA, formułuje swoje kreatywne odpowiedzi.

Odkrywa je z powrotem w londyńskim studiu na początku stycznia. Burton spędziła święta Bożego Narodzenia ze swoją liczną rodziną na angielskiej wsi. „Żyję w dwóch bardzo różnych światach!” – mówi. Wyznaje, że od czasu narodzin bliźniaków nie wzięła prawdziwego urlopu. Na szczęście jej ukochana irlandzka niania bierze w tym roku ślub w hrabstwie Cork, a Burton jest podekscytowana tą podróżą – i jej obietnicą kolejnych inspiracji projektowych.

Przyznaje, że marzyła o jesiennej kolekcji podczas przerwy wakacyjnej. „To całkiem miłe, kiedy zatrzymujesz się na chwilę”, mówi, „i bardzo miłe, kiedy wracasz.”

Burton wróciła do pracowni z tematycznymi tablicami pokrytymi obrazami z kornwalijskiej podróży. „Diabelskie pułapki, łapacze snów, zaczarowane święte drzewa w lesie … czarodziejska tablica: Uwielbiam to, jak bardzo pogańskie jest to wszystko” – mówi Burton. Kolekcja szetlandzka, dodaje, „była bardzo morska, ale ta jest z ziemi i drzew”. Na podłodze Kim Avella, szefowa działu tkanin, zaaranżowała przepiękne, cieniowane kolorystycznie asamblaże obrazów z tkaninami starymi i nowymi, fragmentem sukni flapperki, którą Burton znalazła lata temu na pchlim targu, osiemnastowiecznymi wstążkami wciąż owiniętymi w starożytny papier z ćwiczeniami pisania miedziorytem, a wśród nich upierzeniem bażanta. „Nie chodzi tu o odniesienie do Pantone!” mówi z przekąsem Burton. Strugi falujących traw spływające po stromych zboczach Tintagel zostały przełożone przez mistrzynię dzianin Lucy Shaw na baśniowe, metaliczne dzianiny „jak włosy dziewicy”, podczas gdy luźno tkane tweedy, przypadkowo nawleczone na kolorowe wstążki, przywołują na myśl mistyczne drzewo-talizman. Są tam pięknie oddane akwarele tych wodorostów z Marazion, a porosty iPhone’a zostały misternie sklejone i komputerowo opracowane, aby stworzyć prototypy nadruków -chez McQueen, te nadruki i hafty są tak skomplikowane, że najpierw konstruowane są małe wersje papierowe; siedzą one wokół pracowni jak mieszkańcy pięknie ubranego domku dla lalek.

„Jesteśmy tacy szczęśliwi”, mówi Burton, oglądając swoją płodną dziedzinę. „Chociaż istnieje presja czasu, mamy wolność bycia kreatywnymi i robienia tego, co kochamy. To, co jest tak niesamowite w McQueen”, kontynuuje, delikatnie kierując światło reflektorów z powrotem na swój zespół, „to fakt, że wszystko, co stamtąd wychodzi, jest w pełni kochane.”