Co to jest promocja zdrowia?
Poznaj definicję promocji zdrowia i jej różne modele.
Najbardziej znaną definicją promocji zdrowia jest ta zawarta w Karcie Ottawskiej Światowej Organizacji Zdrowia (1986):
Promocja zdrowia jest procesem umożliwiającym ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem i jego poprawę (pełna definicja znajduje się na stronie WHO).
Definicja ta została nieco zmodyfikowana w 2005 r. w Karcie WHO z Bangkoku dotyczącej promocji zdrowia w zglobalizowanym świecie na:
Promocja zdrowia jest procesem umożliwiającym ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem i jego uwarunkowaniami, a tym samym poprawę zdrowia.
WHO opracowała siedem dokumentów konsensusu w sprawie promocji zdrowia, ostatni w 2009 r. w Nairobi. Więcej informacji na ich temat można znaleźć na stronach: Kamienie milowe w promocji zdrowia oraz 7. Światowa Konferencja Promocji Zdrowia.
Modele promocji zdrowia
Pomimo że definicja promocji zdrowia została powszechnie przyjęta, istniało wiele różnych podejść do promowania zdrowia. W ciągu ostatnich 30 lat na promocję zdrowia miały wpływ trzy kluczowe modele zdrowia.
Biomedyczny model zdrowia (sprzed lat 70.):
- koncentruje się na ryzykownych zachowaniach i zdrowym stylu życia
- podkreśla znaczenie edukacji zdrowotnej – zmiany wiedzy, postaw i umiejętności
- koncentruje się na indywidualnej odpowiedzialności
- traktuje ludzi w oderwaniu od ich środowiska
Społeczny model zdrowia (od lat 70.):
- zajmuje się szerszymi uwarunkowaniami zdrowia
- zawiera współpracę międzysektorową
- działa na rzecz zmniejszenia nierówności społecznych
- wzmacnia jednostki i społeczności
- działa na rzecz umożliwienia dostępu do opieki zdrowotnej
Ekologiczny model zdrowia (od końca lat 70.):
- uznaje wzajemną relację między zachowaniami zdrowotnymi a środowiskiem, w którym ludzie żyją, pracują i bawią się (zachowanie nie występuje w próżni)
- uważa, że środowisko składa się z różnych podsystemów – mikro, mezo, egzo i makro
- podkreśla związki i zależności pomiędzy tymi podsystemami
- jest wszechstronny i wieloaspektowy, wykorzystując wspólne ramy dla zmian na poziomie indywidualnym i środowiskowym
.