Czerniak amelanotyczny: objawy, przyczyny, leczenie

Pacjentka przyszła ostatnio do gabinetu zaniepokojona nowym ciemnym znamieniem na nodze. Podczas badania skóry całego ciała, zauważyłem różowy guzek na jej plecach. Zapytałem ją o to, a ona powiedziała, że było to ugryzienie robaka, które długo się goiło. Ze względu na wygląd zmiany, kiedy badałem ją dermatoskopem, zaleciłem wykonanie biopsji. Niestety, różowa plamka na plecach okazała się być czerniakiem. Znamię na nodze było łagodne.

Większość pacjentów jest zaniepokojona, gdy zauważa nowe ciemne znamię, ale nie jest powszechnie znane, że czerniak może występować jako różowa lub bezbarwna zmiana skórna. Czerniak amelanotyczny to poważna forma raka skóry, w której komórki nie wytwarzają melaniny ani pigmentu. Jest on odpowiedzialny za około 2-20% przypadków czerniaka1. Ze względu na brak koloru, diagnoza tego typu czerniaka może być opóźniona, aż osiągnie on zaawansowane stadium.

Symptomy

Jednym z najbardziej oczywistych objawów czerniaka amelanotycznego jest nagłe pojawienie się czerwonej, różowej lub w kolorze skóry plamy na ciele, w miejscu, w którym wcześniej jej nie było. Czerniaki również rosną i mogą zmieniać kształt, stając się z czasem większym guzem. Czerniak amelanotyczny może nie spełniać klasycznych kryteriów ABCD (asymetria, nieregularność granic, zmienność koloru i duża średnica), które są zwykle związane z objawami ostrzegawczymi czerniaka. Rozszerzenie znaków ostrzegawczych ABCD o 3 R (Red, Raised, Recent change) może pomóc we wczesnym wykrywaniu czerniaka amelanotycznego2. Szacuje się również, że około 25% czerniaków paznokci to czerniaki amelanotyczne, dlatego też sprawdzanie paznokci powinno być regularną częścią samobadania skóry. Ważne jest, aby pamiętać, że czerniak może objawiać się inaczej u osób o różnym kolorze skóry, dlatego regularne samobadanie skóry ma zasadnicze znaczenie we wczesnym wykrywaniu tych nowotworów.

Przyczyny

Czerniak pojawia się, gdy DNA w komórkach skóry zostaje uszkodzone, co może spowodować, że komórki wymykają się spod kontroli i stają się rakowe. Długotrwała ekspozycja na słońce może uszkodzić komórki skóry i zwiększyć ryzyko zachorowania na czerniaka. Ryzyko to wzrasta u pacjentów o jasnej karnacji, osób pochodzenia europejskiego, osób z dużą liczbą pieprzyków (zwłaszcza 50 lub więcej), u których w rodzinie występował czerniak oraz u pacjentów z osłabionym układem odpornościowym na skutek istniejącej choroby3. Korzystanie z solarium jest również związane ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na czerniaka i należy go unikać4.

Leczenie

Najczęstszym sposobem leczenia czerniaka jest chirurgiczne usunięcie. Jednak czerniak może rozprzestrzeniać się na węzły chłonne, co wymaga usunięcia jednego lub więcej węzłów. Zaawansowany czerniak może wymagać leczenia za pomocą chemioterapii i/lub radioterapii. Terapia biologiczna (lub leki, które wspomagają układ odpornościowy w zabijaniu komórek nowotworowych), jak również terapia celowana (leki, które osłabiają komórki nowotworowe) są innymi powszechnymi metodami leczenia czerniaka. Pacjenci, u których w przeszłości rozpoznano czerniaka, są 4 razy bardziej narażeni na rozwój kolejnego inwazyjnego czerniaka niż populacja ogólna, dlatego badania skóry całego ciała powinny być wykonywane przez dermatologa co 3 miesiące od rozpoznania czerniaka.

1. Thomas, N.E., Kricker, A., & Waxweiler, W. Comparison of Clinicopathologic Features and Survival of Histopathologically Amelanotic and Pigmented Melanomas: A Population-Based Study. JAMA Dermatol. 2014;150(12):1306-1314. doi:10.1001/jamadermatol.2014.1348
2. Kim, S.J., Park, H.J., Lee, J.Y., Cho, B.K., A Case of Subungual Melanoma. Ann Dermatol. 2008 Mar; 20(1): 26-28. Opublikowano online 2008 Mar 31. doi: 10.5021/ad.2008.20.1.26
3. American Cancer Society. Risk Factors for Melanoma Skin Cancer. Dostępne online pod adresem: https://www.cancer.org/cancer/melanoma-skin-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html
4. American Academy of Dermatology. Indoor Tanning. Available online at: https://www.aad.org/media/stats/prevention-and-care