Czy palenie skórek bananów może doprowadzić cię do haju?
Trwały mit bananadyny
Późną nocą we wczesnych latach osiemdziesiątych, gdy moi współlokatorzy z college’u i ja przeciągnęliśmy nasze zaspane ciała nad wytartymi meblami w salonie spowitym dymem, krótko otworzyłem swój umysł na psychoaktywny potencjał skórek banana. Ktoś musiał się upierać, że naprawdę można się naćpać „bananowymi jointami”. Ktoś inny musiał powiedzieć, że to bzdura. Wszystko, co pamiętam na pewno to to, że wyszedłem z tej rozmowy ani pewien, że nie ma takiego narkotyku jak „bananadyna”, ani na tyle sangwiniczny, by dalej badać tę sprawę.
To było zanim każdy miał smartfona, kiedy ćpuny zbyt leniwe, by wstać z kanapy i zajrzeć do Wikipedii, musiały rozstrzygać spory poprzez kłótnie. W dzisiejszych czasach zajęłoby nam ułamek sekundy, aby potwierdzić, że teoria, że można się naćpać od palenia skórek banana, jest tylko 50-letnią hipisowską bujdą. Dlatego to takie szalone, że pół wieku obalania tej tezy, nie wspominając już o niedawnym rozpowszechnieniu urządzeń, które sprawiają, że sprawdzanie faktów jest tak proste, jak sięgnięcie do kieszeni, wciąż nie zabiło tej nieustępliwej miejskiej legendy.
Wydany jesienią 1966 roku przebój szkockiego piosenkarza folkowego Donovana „Mellow Yellow” jest często uważany za początek bananowej manii. W rzeczywistości piosenka ta została zainspirowana reklamą żółtego wibratora, a mit bananadyny, który pojawił się dopiero na początku następnego roku, jest w rzeczywistości klasycznym przykładem tego, co dziś nazywamy „fake news”. Jego sprawcy nigdy nie mogli przewidzieć, że w następnych dekadach ich żart tak trwale wpisze się w annały kontrkulturowej lory, że żadna liczba faktów nie będzie w stanie go obalić.
„W Vancouver zwrócono moją uwagę na banany i malarkę Emily Carr” – ogłosił ED Denson w wydaniu „Folk Scene” z 3 marca 1967 roku, swojej kolumnie w podziemnej gazecie Berkeley Barb, którą Brooke Kroeger i Cary Abrams odkopali w swoim wnikliwym śledztwie dotyczącym genezy żartu. „Weź banana i zjedz go, teraz weź skórkę i zeskrob z niej wnętrze, aż powstanie kupka bananowej skorupy. Posmaruj go w piecu, jak trawę, (tzn. podgrzej, aż się łatwo skruszy), zwiń w rulony i pal” – instruował czytelników. „Uważa się, że jego haj jest czymś w rodzaju haju opium.”
Denson kierował psych-folkowym zespołem Country Joe & the Fish, który naprawdę „włączył” skórki bananów, dzięki wskazówce od perkusisty Gary’ego „Chicken” Hirsha. „Powiedział, że skórki miały w sobie to samo, co marihuana” – wspominał dekady później Country Joe McDonald. W swojej książce Smoking Typewriters: The Sixties Underground Press and the Rise of Alternative Media in America, John McMillian przypuszcza, że „pewna naiwność w stosunku do narkotyków, wraz z oszałamiającym poczuciem zachwytu i zdziwienia ich możliwościami, prawdopodobnie napędzała pierwsze eksperymenty z paleniem bananów”. Ale Denson wiedział już w momencie, gdy przepis został wydrukowany, że utrwala oszustwo.
Wpływ kolumny był natychmiastowy, częściowo dzięki Syndykatowi Prasy Podziemnej, który umożliwił alternatywnym gazetom w całym kraju wzajemne publikowanie treści bez ponoszenia kosztów. „Po ukazaniu się w jednym miejscu, każde inne miejsce mogło podnieść tę samą historię” – mówi McMillian, profesor historii w Georgia State. „To miałoby znacznie większy wpływ niż można by się spodziewać, że jedna lokalna historia będzie miała”. W ciągu kilku tygodni, opętane kontrkulturą media głównego nurtu podchwyciły temat, a magazyny takie jak Time i Newsweek z zapartym tchem donosiły o szaleństwie. Do początku maja FDA zbadała pogłoskę i oczywiście wydała oświadczenie, że nie ma ona podstaw w rzeczywistości.
W międzyczasie oszustwo stało się undergroundowym memem. W miesiącach poprzedzających Lato Miłości, hippisi mieli sobie Bananową Wiosnę. „To była historia typu 'fake news'”, mówi McMillian, ale „jak to się zaczęło rozkręcać, niektórzy ludzie rzeczywiście myśleli, że to prawda”. Podobnie jak w przypadku fake newsów politycznych, niektórzy czytelnicy prawdopodobnie uwierzyli w tę plotkę po prostu dlatego, że było to tak wygodne. Jesse Jarnow, autor książki Heads: A Biography of Psychedelic America, zwraca uwagę, że LSD i grzyby właśnie stały się nielegalne w 1966 roku. „W późnych latach 60-tych, było to prawdziwe polowanie na inne rzeczy, aby się naćpać,” mówi. „Wiele podziemnych gazet miało kolumny poświęcone narkotykom, które mówiły 'To są bzdury' lub nie – starając się stworzyć wiarygodną sieć informacji dla ludzi, którzy istnieli w kontrkulturze.”
Wkrótce, McMillian mówi, „ludzie zdali sobie sprawę, że plotka była fałszywa i nadal ją rozpowszechniali, z bezczelnego poczucia humoru”. Podczas gdy świat hetero martwił się o nastolatków kupujących psychodeliki w dziale produktów, hippisi tworzyli sztukę o tematyce bananowej, organizowali bananowe wiece, a nawet zakładali oszukańcze firmy sprzedające bananowy proszek po wysokiej marży. „Wielu ludzi, którzy powtarzali: 'Och, można się naćpać po skórkach od banana', a wiedzieli, że to nieprawda, prawdopodobnie rościło sobie prawo do bycia częścią kontrkultury” – mówi Jarnow. „Robiłeś psikusy ludziom, którzy byli zbyt prostolinijni, by wiedzieć, co jest prawdą, a co fałszywą legendą o narkotykach”. Były też polityczne implikacje tego żartu. Może Establishment mógł zabrać dzieciakom kwas, ale przynajmniej dzieciaki mogły ich upokorzyć, podsycając histerię wokół czegoś tak niewinnego jak owoce.
Mit skórki banana mógł zaniknąć, gdy stosunkowo beztroska kultura młodzieżowa połowy lat 60. ustąpiła miejsca politycznym zawirowaniom i ciemniejszemu, pod koniec dekady, gdyby William Powell nie zamieścił przepisu na bananowe jointy w Anarchistycznej książce kucharskiej. Opublikowane w 1971 roku kompendium wiedzy o kontrkulturze sprzedało się w ponad dwóch milionach egzemplarzy i wbrew życzeniom skruszonego autora pozostaje łatwo dostępne w druku i w sieci. W rzeczywistości, niestety, uczy ono czytelników jak budować bomby – ale, prawdopodobnie dlatego, że Powell nigdy nie uczestniczył w opisywanych przez siebie działaniach, pomogło również przekształcić hipisowski żart w trwałą miejską legendę. Łatwo sobie wyobrazić, w jaki sposób umieszczenie fałszywego przepisu obok wywrotowych, ale prawdziwie wiarygodnych informacji mogło nadać plotce pozory autorytetu.
Od lat 70. bananadyna przetrwała zarówno jako plotka z placu zabaw, jak i undergroundowy żart, od czasu do czasu pojawiając się na obrzeżach głównego nurtu kultury. W 1988 roku punkowi żartownisie z Dead Milkmen wydali piosenkę zatytułowaną „Smokin' Banana Peels”. Według Jarnowa, istnieje dobry powód, dla którego złe informacje o narkotykach (w tym wiele plotek bardziej szkodliwych niż ta) były tak powszechne w erze przedinternetowej. „Do lat 90-tych, kiedy strony takie jak Erowid i Lycaeum pojawiły się na początku sieci,” mówi, „prawdziwe, wiarygodne informacje na temat narkotyków były trudne do zdobycia dla ludzi, którzy eksperymentowali z nimi – zwłaszcza w środku wojny narkotykowej z lat 80-tych.”
Oczywiście, jak dowodzą debaty takie jak Pizzagate, wzrost kultury internetowej nie do końca powstrzymał rozprzestrzenianie się dezinformacji. Pamela Donovan, badaczka socjologii i kryminologii oraz autorka książki No Way of Knowing: Crime, Urban Legends and the Internet, proponuje hipotetyczny scenariusz współczesny: „Powiedzmy, że nastolatek słyszy, że starszy nastolatek, na którym się wzoruje, mówi o skórce od banana. Niektóre nastolatki mogą po prostu biernie założyć, że to prawda, nie szukając innych informacji. Ale wielu ludzi, kiedy są ciekawi lub niepewni czegoś, szukają więcej informacji. Mamy tendencję do zakładania, że to dobrze – że będą roztropni i rozważą dowody. Ale tak się nie dzieje, szczególnie w Internecie.”
Donovan wyjaśnia, że niektórzy ludzie dają się zwieść „wizualnej strukturze wyszukiwarek”, które „renderują wszystko tak, że wygląda względnie podobnie” lub algorytmom, które sortują pod kątem popularności, a nie autentyczności. Im dłużej spędzają czas na przeglądaniu dyskusji o bananadynie na stronach takich jak Reddit czy Yahoo! Answers, tym więcej błędnych informacji przyswajają.
Wiadomość z 2002 roku do czcigodnego demaskatora Cecila Adamsa z The Straight Dope zaczyna się od słów: „Widziałem wiele kontrastujących informacji na ten temat w całej sieci, ale to nic mi nie mówi, poza tym, że narkomani w szkole nie są jedynymi facetami, którzy wpadli na pomysł: naćpać się bananowymi jointami”. Adams szybko (i nieco irytująco) pękła bańka jego młodego czytelnika. A teraz, kiedy wyszukujesz w Google „palenie skórki od banana”, jego artykuł pojawia się na pierwszej stronie – zaraz poniżej gorącej dyskusji na shroomery.org, która zaczyna się od przepisu z Anarchistycznej Książki Kucharskiej.
-
– Coca-Cola Coca-Cola
Coca-Cola Is Finally Combining Its Two Best Flavors to Create Cherry-Vanilla Coke
Why Thomas Keller Thinks Farm-to-Table Is Absurd
The Best Post-Party Breakfast Spots in Atlanta, According to Local DJs
oże ocet cię uratuje
Don’t Miss Our Top-Rated Recipes
Get the best of MyRecipes in your inbox.