Dlaczego i jak swędzą części ciała? Dlaczego dobrze jest podrapać się po swędzeniu?
Swędzenie, znane również jako świąd, jest ogólnym odczuciem wynikającym z podrażnienia komórek skóry lub komórek nerwowych związanych ze skórą. Chociaż może być uciążliwy, świąd służy jako ważny zmysł i mechanizm samoobrony, podobnie jak inne odczucia skórne, takie jak dotyk, ból, wibracje, zimno i ciepło. Może on ostrzegać nas przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, ale może stać się nie do zniesienia, jeśli nie jest leczony.
Świąd jest dominującym objawem wielu chorób skóry, a także występuje w niektórych chorobach, które dotyczą całego ciała. Uczucie swędzenia skóry powstaje w wyniku pobudzenia prurikeptorów – zakończeń nerwowych wyczuwających świąd – przez mediatory mechaniczne, termiczne lub chemiczne. Należą do nich:
- Chemikalia odpowiedzialne za odpowiedź immunologiczną (histaminy) i uśmierzanie bólu (opiody)
- Neuropeptydy, które obejmują posłańców regulujących ból, uwalnianych w mózgu, takich jak endorfiny
- Neuroprzekaźniki: acetylocholina i serotonina
- Prostaglandyny, które są lipidami, które, oprócz innych funkcji, wywołują uczucie bólu w komórkach nerwowych rdzenia kręgowego
Stymulacja przez którykolwiek z tych czynników jest zwykle związana ze stanem zapalnym, suchością lub innym uszkodzeniem skóry, błon śluzowych lub spojówki oka.
Ogólnie, świąd wiąże się z aktywacją prurikceptorów wyspecjalizowanych komórek nerwowych zwanych włóknami C. Włókna te są identyczne z włóknami C. Te włókna C są identyczne z tymi, które są związane z odczuwaniem bólu, ale są funkcjonalnie odrębne i przekazują jedynie uczucie swędzenia – stanowią one około 5 procent wszystkich włókien C w ludzkiej skórze. Przy powierzchownej stymulacji skóry, włókna C przenoszą sygnały wzdłuż nerwu do rdzenia kręgowego i dalej do mózgu, gdzie są przetwarzane, generując odruch drapania lub pocierania. Drapanie i pocieranie zakłóca doznania płynące z prurikceptorów poprzez stymulację różnych receptorów bólu i dotyku w tych samych obszarach. Mimo że drapanie jest pomocne w łagodzeniu świądu, przynosi ono jedynie chwilową ulgę i może powodować dalsze podrażnienie skóry, a nawet jej rozdarcie, co może prowadzić do zakażenia.
Mimo około stu lat badań nad świądem, nie ma jednego skutecznego leku przeciwświądowego, ale dostępnych jest kilka środków podawanych miejscowo i doustnie, które tłumią świąd w pewnych warunkach klinicznych. Środki te obejmują balsamy i kremy (takie jak kalamina i hydrokortyzon), leki przeciwhistaminowe, antagonistów opioidów, aspirynę i terapię światłem ultrafioletowym.
.