Prorok Ezechiel

Ezechiel (Jechezkel) był prorokiem, który żył w Babilonii w czasie zniszczenia Pierwszej Świątyni. Wśród jego bardziej znanych proroctw, które zostały zebrane w Księdze Ezechiela, znajdują się wizje Boskiego Rydwanu, Doliny Suchych Kości i Trzeciej Świątyni.

Życie Ezechiela

Ezechiel urodził się w Ziemi Izraela w rodzinie swego ojca Buziego, kapłana,1 i tam rozpoczął swoją karierę proroka.2. Następnie, w roku 3327 (434 p.n.e.), Jerozolima została zdobyta przez Nabuchodonozora, króla Babilonii. Nabuchodonozor zesłał żydowskiego króla Jehojachina (Jekoniasza) wraz z dziesięcioma tysiącami jeńców, w tym rodziną królewską, szlachtą kraju i dowódcami armii.3 Wśród jeńców był prorok Ezechiel.4

Ezechiel spędził resztę życia w Babilonii, gdzie stworzył większość swoich proroctw. Proroctwa Ezechiela są o tyle wyjątkowe, że zostały przeżyte w Babilonii, choć z reguły duch Boży nie spoczywa w diasporze. Niemniej jednak, ponieważ Ezechiel zaczął prorokować już w Ziemi Izraela, czynił to nadal po jej opuszczeniu.5

Prawdopodobnie, ponieważ nie mieszkał w Ziemi Izraela, Ezechiel nie spisał swoich proroctw. Zamiast tego, Mężowie Wielkiego Zgromadzenia – grupa 120 żydowskich proroków i mędrców, którzy żyli około 3400 roku (360BCE) – przyjęli na siebie zadanie spisania Księgi Ezechiela.6

Czytaj dalej: Mężczyźni z Wielkiego Zgromadzenia

Boski rydwan

Księga Ezechiela rozpoczyna się od jego słynnego proroctwa o Boskim rydwanie. W tej wizji7 , którą ujrzał w roku 3332 (429 p.n.e.), stojąc nad brzegiem rzeki Chebar8 , Ezechiel opisuje szczegółowo nadprzyrodzony tron Boga, podtrzymywany przez cztery podobne do aniołów istoty o czterech różnych twarzach: człowieka, lwa, wołu i orła9. W rzeczywistości, ezoteryczne ciało Tory jako całość jest określane w Talmudzie jako MaasehMerkavah – „tworzenie Boskiego Rydwanu „10.

Ta część jest czytana jako haftara w pierwszym dniu Szawuot. Szawuot upamiętnia nadanie Tory na górze Synaj, kiedy to Bóg objawił się w towarzystwie tłumów aniołów – temat związany z wizją Ezechiela.11

Czytaj dalej: What Happened at Matan Torah

Styl Ezechiela: Obrazy słowne i opisy techniczne

„Jesteś dla nich jak pieśń na flecie, który ma piękny głos i dobrze gra” – mówi Bóg do Ezechiela.12Ironicznie, Ezechiel jest jednym z niewielu proroków, którego księga jest w dużej mierze napisana prozą. Jednak jego proroctwa zawierają niektóre z najbardziej poruszających duszę obrazów słownych, ukazujących związek Boga z Jego ludem, znaczenie każdej z jego jednostek dla Niego oraz wieczność ich misji.

W jednym z nich, zaczyna od przedstawienia narodu żydowskiego jako niemowlęcia porzuconego, pozbawionego opieki, znajdującego się na zewnątrz:

W dniu, w którym się urodziłeś, nie przecięto ci pępowiny, nie obmyto cię wodą dla oczyszczenia, nie przypudrowano cię ani nie otulono. Żadne oko nie zlitowało się nad tobą, aby uczynić dla ciebie którekolwiek z tych rzeczy, aby się nad tobą zlitować, i zostałaś rzucona na otwarte pole… Przechodziłem obok ciebie i ujrzałem cię zgnębioną, z krwią twoją, i rzekłem do ciebie: „Krwią twoją żyj”, i rzekłem do ciebie: „Krwią twoją żyj”…13

Wtedy zostaje uratowana przez dobroczyńcę, który się nią opiekuje,poślubia ją i przyodziewa w najwspanialsze drobiazgi – tylko po to, by potem, jak opisuje Ezechiel w równie fascynujących szczegółach, okazać szokującą niewdzięczność, wykorzystując te dary w pogoni za obcymi bogami i niepotrzebnymi obcymi sojuszami. W żywych słowach opisuje konsekwencje takiego zachowania. Jednak po tym wszystkim związek Dobroczyńcy z Jego podopiecznymi pozostaje nienaruszony: „Wspomnę na przymierze moje z tobą za dni twej młodości i ustanowię dla ciebie przymierze wieczne.”

Dalej Ezechiel używa innej metafory, o Bogu jako Pasterzu swego ludu:

Stado moje zbłądziło po wszystkich górach i na każdym wyniosłym pagórku, i na całym obliczu ziemi stado moje rozproszyło się – i nikt go nie szuka ani nie szuka… Bo tak powiedział Pan Bóg: Oto Ja jestem tutaj i będę szukał Mojej trzody, będę jej szukał… i wybawię ją ze wszystkich miejsc, gdzie się rozproszyła w dzień pochmurny i ciemny. Wyciągnę ich spośród narodów, zbiorę ich z ziemi i przyprowadzę do ich ziemi, i będę ich pasterzem na górach Izraela… Będę szukał zgubionych i odzyskam tych, którzy się zbłąkali; złamanych zwiążę, a chorych wzmocnię…14

A w następnym fragmencie zawarł tysiącletnią historię Żydów i to, dokąd to wszystko ma prowadzić:

…Za ich nieprawość został wygnany dom Izraela, ponieważ Mnie zdradzili, a Ja ukryłem przed nimi Moje oblicze i Ideliverem wydałem ich w ręce ich przeciwników, i wszyscy polegli od miecza. Postąpiłem wobec nich zgodnie z ich występkiem i ich przestępstwami, i ukryłem przed nimi Moje oblicze. Dlatego tak powiedział Pan Bóg: „Teraz powrócę do niewoli Jakuba i ulituję się nad domem Izraela, i będę gorliwy o Moje święte imię… Gdy ich przywrócę spośród narodów i zgromadzę z ziem ich wrogów, będę przez nich uświęcony na oczach wielu narodów. I poznają, że Ja jestem Pan, ich Bóg, gdy ich wygnałem do narodów i gdy ich zgromadzę do ich ziemi; nikogo z nich tam nie zostawię. Nie będę już dłużej ukrywał przed nimi oblicza mego…15

W tym samym czasie Ezechiel płynnie wplata frazeologię z księgi Tory Wajikra (Księga Kapłańska), z jej szczegółowymi technicznymi opisami systemu ofiarniczego i praw odnoszących się do kohanim (kapłanów). W ostatnich rozdziałach swojej księgi łączy punkt po punkcie plany przyszłej Świątyni z geometrycznymi opisami obecności Boga, który w niej spocznie:

Zmierzył ją ze wszystkich czterech stron, otaczając murem długości 500 i szerokości 500, aby oddzielić to, co święte, od tego, co przyziemne. Potem zaprowadził mnie do bramy, bramy zwróconej na wschód, a oto chwała Boga Izraela nadeszła ze wschodu; jej szum był jak szum obfitych wód, a ziemia zajaśniała Jego chwałą… Rzekł do mnie: Synu człowieczy! To jest miejsce Mitronu i to jest miejsce podeszwy stóp moich, gdzie będę mieszkał wśród synów Izraela na zawsze.16

Prorok zniszczenia…

Wiele z. proroctw w pierwszej połowie Księgi Ezechiela dotyczy rychłego zniszczenia Świątyni w Jerozolimie w wyniku grzechów narodu żydowskiego. Powiedziano mu, że lud nie będzie podatny na jego słowne przesłania, że będzie musiał pozostać „niemy” i powstrzymać się od upominania go, chyba że otrzyma od Boga wiadomość17 , zamiast tego miał on dołączyć do swoich proroctw wymowne dramatyzacje nadchodzących wydarzeń.

Ezechiel otrzymał polecenie wzięcia cegły i wyrycia na niej obrazu oblężonej Jerozolimy18 .Jako symbol niedostatku, jakiemu będą poddani mieszkańcy Jerozolimy, polecono mu upiec ciasto z pszenicy, jęczmienia, fasoli, soczewicy, prosa i orkiszu19 (rodzaj mieszanki, którą można jeść tylko w trudnych warunkach), upiec je na opał ze zwierzęcego łajna i jeść małe ilości tego „chleba” przez 390 dni, leżąc nieruchomo20. Wtedy też miał wziąć włosy ze swej głowy i brody, i odgrywać nimi różne losy Żydów podczas i po zniszczeniu: spaleni, uderzeni mieczem, rozproszeni, a cenna garstka miała być „owinięta w jego szaty”, reprezentujące resztkę, która przetrwa wygnanie babilońskie i z której naród zostanie odrodzony.21

Tak mówi Pan Bóg: Skoro Jerozolima rozlała krew, nadszedł jej czas. Ponieważ czyniła rzeczy obrzydliwe, stała się skażona… Rozproszę cię wśród narodów i rozrzucę po wszystkich ziemiach; w ten sposób usunę z ciebie twoją nieczystość.22

W jednym z bolesnych incydentów własna żona Ezechiela zmarła w wyniku zarazy, co symbolizuje zniszczenie „rozkoszy oczu Żydów” – Świątyni. Zgodnie z tą symboliką Ezechiel otrzymał polecenie, by postępował zgodnie ze swoim zwyczajem i zaniechał zwyczajowych praktyk żałobnych, co było prawdziwą „próbą generalną” tego, jak naród żydowski nie będzie w stanie pocieszać się nawzajem z powodu własnego smutku (a może nawet nie będzie mógł okazywać żałoby ze strachu przed Babilończykami).23

W końcu proroctwa Ezechiela spełniły się. W roku 3336 (425 p.n.e.), dziesiątego dnia miesiąca tewet, Bóg polecił Ezechielowi: „Zapisz sobie tę datę: dziś król Babilonii obległ Jerozolimę „24. Na pamiątkę tego tragicznego wydarzenia, dziesiąty dzień miesiąca tewet (na przełomie grudnia i stycznia) jest obchodzony jako dzień postu i pokuty.

Czytaj więcej: Asarah B’Tewet

Trzy lata później, piątego dnia Tewet, z Jerozolimy przybył zbieg i przekazał straszną wiadomość: kilka miesięcy wcześniej miasto zostało zdobyte, a Świątynia spalona.25

…I pocieszenie

Po zburzeniu Świątyni proroctwa Ezechiela niosły innego ducha26.Zamiast upominać, był on teraz pocieszycielem, przepowiadającym lepsze czasy, kiedy Izrael powróci do swojej ziemi, a duch Boży ponownie spocznie wśród nich.

Tak mówi Pan Bóg: Wypędzę dom Izraela z narodów, gdzie się rozproszyli… Zamieszkają w swojej ziemi, którą dałem mojemu słudze Jakubowi… Wykonam wyrok na tych wszystkich, którzy z nich szydzą, i poznają, że Ja jestem waszym Bogiem.27

Jedno z proroctw Ezechiela dotyczyło długotrwałego podziału narodu izraelskiego na dwa królestwa. Ten rozłam istniał już od czasów Rehoboama, syna króla Salomona (z plemienia Judy), kiedy to dziesięć z plemion odłączyło się od dwóch pozostałych i utworzyło odrębne królestwo, rządzone przez Jeroboama z plemienia Efraima.28

Ezechielowi polecono wziąć dwie gałęzie, na jednej z nich wypisał imię Judy, a na drugiej imię Efraima. Następnie kazano mu trzymać te dwie gałęzie razem.29 Symbolizowało to, że kiedy Żydzi zostaną ostatecznie odkupieni z wygnania, rozłam między tymi dwoma plemionami zostanie uzdrowiony, a Żydzi znów będą rządzeni przez jednego przywódcę.30

Czytaj dalej: Vayigash Haftarah Companion

Dolina Suchych Kości

Jedną z najbardziej znanych wizji Ezechiela jest ta o Dolinie Suchych Kości. Ezechiel został przeniesiony do doliny wypełnionej suchymi ludzkimi kośćmi. Powiedziano mu, aby polecił kościom połączyć się ze sobą i pokryć je ścięgnami, ciałem i skórą. Po tym nastąpiło polecenie, aby dusze weszły w ciała i ożywiły je.

Powiedział do mnie: Synu człowieczy! Te kości przedstawiają dom Izraela. Oni mówią: „Wyschły nasze kości, zginęła nasza nadzieja!”. Powiedz im w następujący sposób: „Tak mówi Pan Bóg: Otworzę wasze groby i wyrwę was z nich, Mój narodzie, i przyprowadzę was do ziemi Izraela… Umieszczę w was Mojego ducha, a będziecie żyć, i postawię was na waszej ziemi. „31

Czytaj dalej: Przemówić do suchych kości

Talmud odnotowuje spór, czy ożywienie ciał było duchową wizją, czy rzeczywistym wydarzeniem. Jeden z mędrców, rabin Yehudahben Beteira, zeznał: „Jestem ich potomkiem, a oto para tefillinów, które po nich odziedziczyłem.”32

Trzecia Świątynia

Księga Ezechiela kończy się proroctwem przewidzianym na Jom Kippur 3352 (410 p.n.e.), czternaście lat po zniszczeniu Pierwszej Świątyni.Ezechiel zobaczył siebie przeniesionego na Górę Świątynną, gdzie anioł trzymający laskę mierniczą oprowadził go po Trzeciej Świątyni, podając dokładne wymiary jej poszczególnych budowli.33

Czytaj dalej: Cztery unikalne cechy Trzeciej Świątyni

Ezechiel otrzymał polecenie przekazania tej wizji swoim braciom, aby przestudiowali wymiary budowli i byli przygotowani do jej budowy, gdy nadejdzie odpowiedni czas.34 W ten sposób Żydzi usłyszeli jasny przekaz: niedawne zniszczenie Świątyni było jedynie tymczasowe, a budowla jeszcze większa niż pierwsza zostanie wzniesiona.

W midraszach znajduje się zapis dyskusji między Bogiem a Ezechielem:

Ezechiel rzekł do Boga: Panie świata! Żydzi są na wygnaniu w ziemi swoich wrogów, a Ty każesz mi podać im wymiary Świątyni? Czy teraz są w stanie ją zbudować? Poczekaj, aż zostaną wykupieni z wygnania, a wtedy im powiem!

G-d odpowiedział: Tylko dlatego, że Moi synowie są na wygnaniu, Mój dom nie powinien być budowany? Powiedz im, aby studiowali formę Świątyni, a będzie tak, jakby ją rzeczywiście budowali! 35

W tym duchu, zwyczajem jest studiowanie wymiarów Świątyni, w tym tych rozdziałów Ezechiela, podczas Trzech Tygodni Żałoby (17 Tammuz-9 Aw), wykorzystując te dni do działania na rzecz przyszłej budowy Świątyni.36

Ta część Księgi Ezechiela zawiera również szczegółowe opisy tego, jak będzie zarządzana Trzecia Świątynia. Niektóre z jego wypowiedzi wydają się być w konflikcie z zasadami podanymi w Torze: opisane są ofiary, które nie mają odpowiednika gdzie indziej, jeśli chodzi o ich liczbę i ilość; podane są przepisy dotyczące kohanim (kapłanów), które zgodnie z prawem Tory odnoszą się tylko do kohengadola (najwyższego kapłana); i tak dalej.

Talmud wspomina, że w pewnym momencie mędrcy uznali, że trzeba będzie „ukryć” księgę Ezechiela, aby zapobiec nieporozumieniom, ale została ona ocalona dla potomności dzięki herkulesowym wysiłkom Chananyah ben Chizkiyah, który zużył „300 beczek oliwy” na oświetlenie, analizując wersety i wywnioskował ich prawdziwe znaczenie37.

Jednym z podejść jest odczytanie tych wersetów w sposób mniej dosłowny, tak aby uzyskać te same prawa, które są w Torze, choć inaczej sformułowane.38Innym jest twierdzenie, że opisane ofiary obowiązują jedynie w okresie poświęcenia Trzeciej Świątyni, podobnie jak niezwykłe ofiary składano podczas poświęcenia pustynnego Przybytku oraz Pierwszej i Drugiej Świątyni39 , a przepisy dotyczące kohanim mają na celu umieszczenie ich na wyższym poziomie niż kohen gadol, stosownie do większego poziomu świętości, jaki będzie panował w tym czasie40.

Odejście i pochówek Ezechiela

Ezechiel odszedł gdzieś przed rokiem 3364 (397 p.n.e.) i został pochowany w Babilonii.41W 3364 r. zmarł Nabuchodonozor, a jego syn Ewil-Merodach, który objął tron chaldejski, uwolnił z więzienia żydowskiego króla Jehojachina42 . Jehojachin, w towarzystwie licznej świty Żydów, odwiedził grób Ezechiela i zbudował na nim wspaniały grobowiec, który służył również jako synagoga43.

Rabbi Benjamin z Tudeli, który odwiedził grobowiec ok. 4930(1170) r., opowiadał, że Żydzi przybywali tam co roku z Bagdadu, aby modlić się w czasie Wielkich Świąt, a w Jom Kippur czytali ze zwoju Tory napisanego własnoręcznie przez Ezechiela44.

Uważa się, że grób Ezechiela znajduje się w Al Kifl w Iraku, choć nie jest to pewne.

Czytaj dalej: Prorok Ezechiel

Mieszkaniec wsi

Talmud zwraca uwagę45, że podczas gdy Ezechiel opisał Boski Rydwan bardzo szczegółowo, prorok Izajasz przedstawił chwałę Boga w krótkich, zwięzłych słowach. Porównuje ich perspektywy do perspektywy mieszkańca miasta i mieszkańca wsi, którzy obaj widzieli królestwo. Mieszkaniec miasta nie ekscytuje się wytwornymi powozami, mundurami i królewskim pokazem, ponieważ widzi je cały czas. Jego uwaga skupia się na samym królu. Z drugiej strony, kiedy mieszkaniec wsi widzi świtę, ponieważ rzadko doświadcza takich pokazów, każdy szczegół jest ekscytujący.

Chociaż to porównanie wydaje się bagatelizować proroctwo Ezechiela, w rzeczywistości niesie głębokie przesłanie. Celem Stworzenia jest rozpoznanie, w jaki sposób wszystko w świecie materialnym jest odbiciem tego, co istnieje w wyższych sferach. Idea ta wyrażona jest w wizji Ezechiela, gdzie uwaga skupiona jest na szczegółach, w których dostrzega się wielkość Boga. Ze słów Ezechiela rozumiemy, że jego wizja była obrazem wyższych sfer i jest to świadomość, którą musimy starać się uwewnętrznić.46

Czytaj dalej: Dostrzeganie boskości w fizyczności