Rzeźba stojąca: Król Menkaure i Królowa Kha-Merer-Nebu II

Źródła

Masterstwo. Wyrzeźbiona około 2532-2510 p.n.e., Stojąca Rzeźba Króla Menkaure i Królowej Kha-merer-nebu II jest zarówno arcydziełem egipskiej rzeźby, jak i ilustracją egipskich konwencji przedstawiania króla i królowej. Rzeźba jest nieco poniżej naturalnej wielkości, 54 ¾ cala wysokości. Rzeźbiarz użył graywacke, twardego szarego kamienia, który Egipcjanie cenili. Archeolog George Reisner odkrył posąg w 1910 roku w świątyni doliny tego króla piramidy w Gizie.

Konwencje. Rzeźba ta wyraźnie ilustruje główne konwencje egipskiej rzeźby królewskiej. Rzeźbiarz umieścił Menkaure po lewej stronie widza, a królową po prawej. Starożytny widz od razu rozpoznałby, że Menkaure jest ważniejszą postacią z tej pary. W egipskich przedstawieniach lewa strona widza jest zawsze miejscem honorowym. Król i królowa byli również konwencjonalnie ubrani, aby zakomunikować swoją rangę w egipskim społeczeństwie.

Standardowy strój królewski. Menkaure nosi nemes, nakrycie głowy noszone tylko przez króla. Nakrycie głowy było wykonane z tkaniny, złożonej w trójkątne kształty, obramowujące twarz króla. Z trójkątów zwisały dwie strzemiona nad klatką piersiową króla. Tył materiału był okręcony wokół warkocza włosów. Choć nakrycie głowy zakrywało większość włosów i głowy króla, widoczne były jego bokobrody i uszy. W przykładach, gdzie artysta użył koloru, nemes jest w niebiesko-złote paski. Król nosił również prostokątną, sztuczną brodę, która była wykonana ze skóry i przymocowana za pomocą pasków, które wiązano pod nemesem. Ta broda, noszona tylko przez króla, kontrastuje z dłuższą brodą, która kończyła się zakrętem ku górze i była noszona tylko przez boga Ozyrysa. Klatka piersiowa króla jest naga. Nosi charakterystyczny kilt zwany shendjet, noszony tylko przez królów. Płaszcz ten posiada pas i klapę, która była umieszczona centralnie między nogami. Król trzyma w każdej ręce cylinder, zwykle identyfikowany jako kaseta z dokumentami, w której znajdował się akt własności Egiptu, o którym sądzono, że jest w posiadaniu króla. Posąg ten ukazuje również pewne konwencje przedstawiania postaci męskiej, stosowane zarówno w przypadku szlachty, jak i królów. Król kroczy do przodu na lewej nodze, co jest typowe dla wszystkich stojących, męskich posągów egipskich. Ślady czerwonej farby na uszach, twarzy i szyi króla wskazują, że skóra była pierwotnie pomalowana na kolor czerwonej ochry. Takie zabarwienie było konwencjonalnym męskim kolorem skóry w posągach, prawdopodobnie kojarzącym zmarłego króla lub szlachcica z bogiem słońca Re.

Konwencje dla rzeźby kobiecej. Posąg królowej Kha-merer-nebu II ukazuje również konwencje przedstawiania kobiet w rzeźbie egipskiej. W przeciwieństwie do królów, królowe nie miały własnych konwencji oddzielonych od innych szlachcianek. Peruka królowej podzielona jest na trzy pasma, dwa przeciągnięte przez jej ramiona i jedno spływające po plecach. W środku znajduje się część centralna. Naturalne włosy królowej są widoczne na czole i przy bokobrodach, co jest kolejnym powszechnym zwyczajem. Królowa ma na sobie długą, dopasowaną suknię. Materiał jest tak mocno naciągnięty, że odsłania piersi, pępek, trójkąt łonowy i kolana. Długość jest jednak dość skromna, dół widoczny jest tuż nad kostkami. Ramiona królowej ułożone są konwencjonalnie, jedna ręka przechodzi przez plecy króla, a dłoń pojawia się w jego talii. Druga ręka królowej przechodzi przez jej własny brzuch i opiera się na jego ramieniu. Pozycja ta wskazywała na zależność królowej od króla w kwestii jej pozycji w społeczeństwie. W posągach par, które pokazują mężczyzn zależnych od swoich żon, mężczyźni obejmują kobiety.

DWA LOVE POEMS

Kairski Ostrakon 2518

A man speaks of his love:
If I could just be the washerman
doing her laundry for one month only,
I would be faithful to pick up the bundles,
Sturdy to beat clean the heavy linens,
But gentle to touch those finespun things
Lying closest the body I love.
I would rinse with pure water the perfumes
That linger still in her tunics,
And I’d dry my own flesh with the towels
She yesterday held to her face.
The touch of her clothes, their textures,
Her softness in them …
Thank god for the body,
Its youthful vigor!

Papyrus Chester Beatty I

Kobieta mówi o swoim zamierzonym chłopaku:

I just chanced to be happening by
in the neighborhood where he lives;
His door, as I hoped, was open—
And I spied on my secret love.
How tall he stood by his mother,
Brothers and sisters little about him;
Love steals the heart of a poor thing like me
Pointing her toes down his street.
And how gentle my young love looked
(there’s none like him),
Character spotless they say …
Out of die edge of my eye
I caught him look at me as I passed.
Alone by myself at last,
I could almost cry with delight!
Now just a word with you, love,
That’s what I’ve wanted since I first saw you.
If only Mother knew of my longing
(and let it occur to her soon)—
O Golden Lady, descend for me.
Plant him square in her heart!
Then I’d run to my love, kiss him hard
Right in front of his crew.
I’d drip no tears of shame or shyness
Just because people were there,
But proud I’d be at their taking it in
(Let them drown their eyes in my loving you)
If you only acknowledge you know me.
(Oh, tell all Egypt you love me!)
Then I’d make solemn announcement:
Every day holy to Hather!
And we two, love, would worship together,
Kneel, a matched pair, to the Goddess.
Oh, how my heart pounds (try to be circumspect!)
Eager to get myself out!
Let me drink in the shape of my love
Tall in the shuddering night!

Źródła: „Cairo Ostracon 2518,” in Love Songs of the New Kingdom, translated by John L. Foster (New York: Scribners, 1974), p. 30.

„Papyrus Chester Beatty I,” in Love Songs of the New Kingdom, translated by Foster (New York: Scribners, 1974), pp. 56-g57.

Styl w rzeźbie. Konwencje sztuki egipskiej ułatwiają podkreślanie podobieństwa rzeźb do siebie nawzajem. Jednak szczegóły stylu tej rzeźby pozwalają na identyfikację Menkaure. Wszystkie jego rzeźby mają charakterystyczne rysy twarzy. Twarz ma pełne policzki, a oczy

lekko wybrzuszone. Podbródek jest garbaty, a nos bulwiasty. Jego żona jest do niego podobna, zapewne dlatego, że twarz króla w każdym okresie panowania stawała się ideałem piękna. W prawie każdym okresie wszyscy wydają się być podobni do panującego króla.

Brak ruchu. Egipscy rzeźbiarze celowo unikali portretowania ruchu. W przeciwieństwie do starożytnych greckich rzeźbiarzy, egipscy artyści dążyli do ponadczasowości, która wykluczała ulotność ruchu. Tak więc, nawet jeśli Menkaure i Kha-mererer-nebu II zostały przedstawione jako chodzące, rzeźbiarz nie próbował przedstawić przesunięcia ciężaru w biodrach i rozciągnięcia mięśni, które stworzyłyby iluzję, że posąg może się poruszać. Ten stosunek do przedstawiania ruchu jest podstawową różnicą między sztuką starożytnego Egiptu i Grecji.

Podpory strukturalne . Egipscy rzeźbiarze polegali na tylnych filarach i unikaniu negatywnej przestrzeni, aby wspierać swoje rzeźby. Tylny filar w tym przypadku tworzy płytę, która sięga do ramion postaci. W posągach pojedynczych osób usuwano wystarczającą część kamiennego bloku, aby tylny filar zakrywał tylko kręgosłup postaci. Tutaj całe plecy postaci znikają w pozostałym bloku. Negatywna przestrzeń, obszar między ramionami a tułowiem lub między nogami, nie została wyrzeźbiona.

Insskrypcja . Rzeźba ta pozbawiona jest inskrypcji, która zwykle znajduje się na podstawie i tylnym filarze. W tym przypadku Menkaure może być zidentyfikowany na podstawie jego rysów twarzy i faktu, że posąg został znaleziony w świątyni zbudowanej przez Menkaure. Brak inskrypcji wskazuje, że posążek nie był ukończony. Gotowe rzeźby prawie zawsze zawierały hieroglificzną inskrypcję, która identyfikowała przedmiot.