ARPANET

Podwaliny sieci

ARPANET był produktem końcowym dekady rozwoju komunikacji komputerowej, stymulowanym przez obawy wojskowych, że Sowieci mogą użyć swoich bombowców odrzutowych do przeprowadzenia niespodziewanych ataków nuklearnych na Stany Zjednoczone. W latach 60-tych zbudowano już system o nazwie SAGE (Semi-Automatic Ground Environment), który wykorzystywał komputery do śledzenia nadlatujących samolotów wroga i koordynowania reakcji wojska. W skład systemu wchodziły 23 „centra kierowania”, każde z masywnym komputerem typu mainframe, który mógł śledzić 400 samolotów, odróżniając samoloty przyjazne od bombowców wroga. Wdrożenie systemu zajęło sześć lat i kosztowało 61 miliardów dolarów.

Nazwa systemu wskazuje na jego znaczenie, jak zauważa autor John Naughton. System był tylko „półautomatyczny”, więc ludzka interakcja była kluczowa. Dla Josepha Carla Robnetta Licklidera, który miał zostać pierwszym dyrektorem Biura Technik Przetwarzania Informacji ARPA (IPTO), sieć SAGE zademonstrowała przede wszystkim ogromną moc interaktywnych obliczeń – lub, jak to określił w eseju z 1960 roku, „symbiozę człowiek-komputer”. W swoim eseju, jednym z najważniejszych w historii informatyki, Licklider przedstawił radykalne wówczas przekonanie, że mariaż ludzkiego umysłu z komputerem zaowocuje w końcu lepszym podejmowaniem decyzji.

W 1962 roku Licklider dołączył do ARPA. Według Naughtona, jego krótki, dwuletni staż w organizacji zapoczątkował wszystko, co miało nastąpić później. Jego kadencja sygnalizowała demilitaryzację ARPA; to Licklider zmienił nazwę swojego biura z Command and Control Research na IPTO. „Lick”, jak nalegał, by go nazywać, wniósł do projektu nacisk na interaktywną informatykę i powszechne utopijne przekonanie, że ludzie w połączeniu z komputerami mogą stworzyć lepszy świat.

Prawdopodobnie częściowo z powodu zimnowojennych obaw, podczas kadencji Licklidera w IPTO szacuje się, że 70 procent wszystkich amerykańskich badań w dziedzinie informatyki było finansowanych przez ARPA. Wiele osób zaangażowanych w te badania twierdziło jednak, że agencja nie była bynajmniej restrykcyjnym środowiskiem militarystycznym i dawała im wolną rękę w wypróbowywaniu radykalnych pomysłów. W rezultacie ARPA była miejscem narodzin nie tylko sieci komputerowych i Internetu, ale także grafiki komputerowej, przetwarzania równoległego, komputerowej symulacji lotu i innych kluczowych osiągnięć.

Ivan Sutherland zastąpił Licklidera na stanowisku dyrektora IPTO w 1964 roku, a dwa lata później dyrektorem IPTO został Robert Taylor. Taylor miał stać się kluczową postacią w rozwoju ARPANET-u, częściowo dzięki swoim zdolnościom obserwacyjnym. W biurze IPTO w Pentagonie Taylor miał dostęp do trzech terminali dalekopisowych, z których każdy był podłączony do jednego z trzech zdalnych, wspieranych przez ARPA komputerów typu mainframe z podziałem czasu – w Systems Development Corp. w Santa Monica, w projekcie Genie w UC Berkeley oraz w projekcie Compatible Time-Sharing System w MIT (później znanym jako Multics).

W swoim pokoju w Pentagonie dostęp Taylora do systemów z podziałem czasu doprowadził go do kluczowej obserwacji społecznej. Mógł obserwować, jak komputery we wszystkich trzech odległych placówkach ożywały aktywnością, łącząc lokalnych użytkowników. Komputery współdzielone w czasie pozwalały ludziom na wymianę wiadomości i dzielenie się plikami. Dzięki komputerom ludzie mogli dowiedzieć się czegoś o sobie nawzajem. Wokół maszyn tworzyły się interaktywne społeczności.

Taylor zdecydował również, że nie ma sensu wymagać trzech dalekopisów tylko po to, by komunikować się z trzema niekompatybilnymi systemami komputerowymi. Byłoby o wiele bardziej efektywne, gdyby te trzy maszyny zostały połączone w jedną, z jednym protokołem w języku komputerowym, który pozwoliłby każdemu terminalowi komunikować się z każdym innym terminalem. Te spostrzeżenia doprowadziły Taylora do zaproponowania i zabezpieczenia funduszy na ARPANET.

Plan sieci został po raz pierwszy udostępniony publicznie w październiku 1967 roku, na sympozjum Association for Computing Machinery (ACM) w Gatlinburgu, Tennessee. Ogłoszono tam plany budowy sieci komputerowej, która połączyłaby 16 sponsorowanych przez ARPA uniwersytetów i ośrodków badawczych w całych Stanach Zjednoczonych. Latem 1968 roku Departament Obrony ogłosił przetarg na budowę sieci, a w styczniu 1969 roku firma Bolt, Beranek, and Newman (BBN) z Cambridge w stanie Massachusetts wygrała kontrakt o wartości 1 miliona dolarów.

Według Charlesa M. Herzfelda, byłego dyrektora ARPA, Taylor i jego koledzy chcieli sprawdzić, czy uda im się połączyć komputery i naukowców. Militarna rola projektu była znacznie mniej istotna. Jednak w momencie jego rozpoczęcia, jak zauważył Herzfeld, nikt nie wiedział, czy da się to zrobić, więc program, początkowo finansowany z 1 miliona dolarów pochodzących z obrony przed rakietami balistycznymi, był ryzykowny.

Taylor stał się komputerowym ewangelistą ARPA, przejmując płaszcz Licklidera i głosząc ewangelię rozproszonych, interaktywnych obliczeń. W 1968 roku Taylor i Licklider byli współautorami kluczowego eseju „The Computer as a Communication Device”, który ukazał się w popularnym czasopiśmie Science and Technology. Rozpoczął się on od grzmotu: „Za kilka lat ludzie będą w stanie komunikować się bardziej efektywnie za pośrednictwem maszyny niż twarzą w twarz”. W dalszej części artykuł przewidywał wszystko, od globalnych społeczności internetowych po komputerowe interfejsy wyczuwające nastrój. Było to pierwsze spostrzeżenie opinii publicznej na temat potencjału sieciowych obliczeń cyfrowych, które przyciągnęło innych badaczy do sprawy.