Jak delikatny był Dean?

Co Dean Potter zrobił na Delicate Arch i jak to zrobił?

Te pytania krążyły w świecie wspinaczkowym od 7 maja, kiedy Potter, 34-letni profesjonalny wspinacz, który dzieli swój czas między Moab, Utah, a Parkiem Narodowym Yosemite, wspiął się na szczyt Delicate Arch, delikatnego punktu orientacyjnego w Parku Narodowym Arches w południowym Utah. Wspinaczka Pottera rozpętała burzę, która doprowadziła do potępienia ze strony bliskich przyjaciół i mentorów, ostrej krytyki ze strony wielu wspinaczy i surowych nowych przepisów wspinaczkowych w samym parku. Jednak tajemnicą pozostaje to, jak Potter przeprowadził wspinaczkę i czy była ona tak delikatna, jak wielu uważa. Jak dowiedziało się Outside, tak nie było i jest nawet szansa, że Potter wyrządził trwałe szkody w Delicate Arch’s famously soft sandstone.

Potter jest najbardziej znany z ryzykowania tras typu „do-or-die” bez sprzętu ochronnego, aby złapać upadek. A jeśli widziałeś materiał filmowy, który udostępnił dziennikarzom telewizyjnym zaraz po wspinaczce na Delicate Arch, widziałeś śmiałka z gołą klatką piersiową, który szedł w górę po jednej stronie sam, tylko z workiem na kredę dyndającym z jego spodni w stylu capri. Potter twierdzi, że jego wspinaczka, „free solo” w języku alpinistów, była legalna, etyczna, nie pozostawiająca śladów i że nie zrobił nic więcej niż zdmuchnął „trochę kurzu” z najmniejszych uchwytów. Jego żona, 33-letnia zawodowa alpinistka Steph Davis Potter, powiedziała przynajmniej jednemu koledze, że wspinaczka była „pięknym wejściem w najczystszym stylu.”

To może zależeć od tego, jak zdefiniujesz „najczystszy”. Obszerne wywiady z Potterem, dwoma przyjaciółmi, którzy pomogli mu sfilmować wspinaczkę, redaktorem Outside, który był obecny podczas ostatniej części odcinka, urzędnikami Arches, wspinaczami, zwolennikami i krytykami malują inny obraz. Chociaż Potter zrobił free-solo na Delicate Arch (aż sześć razy), najpierw przećwiczył ruchy, chroniąc się górną liną przeciągniętą nad formacją. Dwaj mężczyźni, którzy towarzyszyli mu podczas tej przygody, Brad Lynch, lat 35, i Eric Perlman, lat 55, weszli po stałych linach na szczyt. Przynajmniej jeden z nich uchwycił ruchy Pottera na wideo. Niektóre z tych nagrań zostały zawarte w zwiastunie nowego filmu Pottera, wstępnie zatytułowanego Aerialist, który został wyemitowany przed publicznością na festiwalu filmów górskich w Telluride w ostatni weekend. Outside widział kopię zwiastuna, i nie pozostawia on wątpliwości, że Potter nie był sam na szczycie łuku. Jedno ujęcie jest zrobione bezpośrednio z góry, gdy Potter wchodzi na górę.

Od połowy tygodnia śledczy Park Service odmówili powiedzenia, czy znaleźli ślady uszkodzenia łuku. Ale fotograf wysłany przez Outside, który użył teleobiektywu do zrobienia zdjęć obszaru bezpośrednio nad trasą Pottera, zidentyfikował trzy wyraźne rowki w piaskowcu, wykonane przez linę. (Każdy z nich wydaje się być głęboki na około jedną czwartą cala i długi na kilka cali i jest niewidoczny gołym okiem z poziomu ziemi). Ponadto Jason Keith, dyrektor ds. polityki w Moab z Access Fund, grupy wspierającej wspinaczy, mówi, że z ciekawości zbadał łuk w połowie maja za pomocą lunety i zobaczył aż pięć dodatkowych rowków, które są widoczne w innym miejscu w pobliżu szczytu.

Urzędnicy Arches zdecydowali, że wspinaczka Pottera nie była nielegalna, ze względu na niejasno sformułowane przepisy, które od tego czasu stały się krystalicznie czyste, aby zakazać dalszych wspinaczek po łuku. Ale według Karen McKinlay-Jones, p.o. głównego strażnika parku, urzędnicy szukają szkód w Delicate Arch z „priorytetem nad wszystkim oprócz życia i zdrowia”. (Ona nie skomentowałaby dalej, jak oni prowadzą dochodzenie.) Kurator parku, Laura Joss, dodaje: „Jeśli jest uszkodzenie Delicate Arch, to jest to dla nas poważny problem.”Rick Ridgeway, wiceprezes ds. komunikacji w Patagonii, jeden z głównych sponsorów Pottera, mówi, że firma jest „zdecydowanie przeciwna” działaniom, które niszczą naturalne otoczenie i że prawdopodobnie ponownie oceni swoje relacje z Potterem, jednym z dziesięciu najlepszych płatnych sportowców Patagonii, jeśli okaże się, że jego wspinaczka uszkodziła formację. W każdym razie, Ridgeway mówi, że teraz to Potter musi się przyznać, co dokładnie zrobił. „Mówienie, że był tam tylko po to, by obcować z naturą, to połowa historii” – mówi. „Czas być szczerym.”

Potter upiera się, że wspinaczka nie pozostawiła żadnych śladów. „Ślady na górze nie są moje, absolutnie, i wiem na pewno, że inni ludzie byli tam na górze”, mówi. „Jest więc jasne: kiedy wspinaliśmy się po tym łuku, wszyscy byliśmy przekonani, że najważniejszym priorytetem jest uważać na skałę: Nie uszkadzaj skały, poruszaj się powoli, nie rób nic, jeśli masz zamiar uszkodzić skałę. Jestem tak zestrojony ze skałami i naturą. Na każdej skale na świecie, jeśli ją uszkodzę, czuję, że krzywdzę samego siebie.”

Malcolm Daly, 51-letni założyciel firmy Trango, zajmującej się sprzętem wspinaczkowym i przyjaciel Pottera, mówi, że potencjalne uszkodzenie łuku jest „tragedią”. Ale inna sprawa dla niego, jak mówi, jest jednym z głębokich rozczarowań, i to tnie głębiej niż rowek w linie. Po pierwszym wsparciu dla Pottera i oberwaniu za to na stronach wspinaczkowych takich jak Mountain Project, Daly stał się teraz krytykiem.

„Jest wielu ludzi, którzy myślą, że Dean po prostu wszedł tam i wspiął się” – mówi Daly. „Chciałem tak myśleć, ponieważ mam cały ten szacunek dla niego i ten duchowy kontekst, pod którym mówi, że się wspina. I myślę, że inni ludzie chcą w to wierzyć. Dlatego tak bardzo mnie to boli. Zrobił to na próbie. To było na potrzeby sesji zdjęciowej. To był wspólny wysiłek grupy ludzi, a łuk został uszkodzony. It takes all the polish off the diamond.”

That this rock-jock feud started in Arches is curious, because it’s not a great place for climbing. Skała w parku, 78,000 akrów na północ od Moab, to głównie piaskowiec entrada, przerażająco miękki i kruchy materiał, który łatwo się kruszy.

Ale miękka skała jest również tym, co czyni Arches tak wyjątkowym. Miliony lat wiatru i pogody wydobyły około 2,000 naturalnych łuków i mostów z Płaskowyżu Kolorado. Wiele z tych łuków jest tak wspaniale wykonanych, ogromne pasma jasnej czerwonej skały rozciągnięte na pustynnym niebie, że terminy geologiczne wydają się niewystarczające. Brad Lynch mówi, że są one jak „sztuka performance”, zwłaszcza gdy wspinacz porusza się po nich.

Pracownicy parku nie chcą, aby wspinacze wchodzili na łuki z jednego bardzo oczywistego powodu: Są one kruche. „Zrobiłem kilka wspinaczek na piaskowcu, gdzie jeden zjazd zostawił półcalowy rowek w skale” – mówi Jimmie Dunn, 57-letni wspinacz i wieloletni przyjaciel Pottera. „Lina zsuwająca się w dół zbiera drobiny skały i działa jak papier ścierny.”

Od lat, „Arch Baggers” ryzykują grzywny i spektakularne upadki, aby wspinać się wzdłuż tych pustynnych zakrętów, ukradkiem skalując formacje w głębi lądu, z dala od wzroku strażników Arches i prawie 800,000 turystów każdego roku.

W początkowych raportach na temat wspinaczki, Potter powiedział, że patrzył na Delicate Arch przez 12 lat, prawdopodobnie studiując jego wypustki i fale, wizualizując sposoby połączenia ich z wierzchołkiem. Nie mógł wybrać bardziej wspaniałej cechy. Delicate Arch jest smukły i elegancki, osadzony jak trofeum w misie wirujących skał. Stojąc na wysokości około 60 stóp, z pustą przestrzenią w kształcie podkowy poniżej, która mierzy około 1400 stóp kwadratowych, łuk ten obramowuje Góry La Sal na południe. Jego zachodnia odnoga jest gruba, wznosi się przez warstwy luźnej skały pod niższym kątem. Jeśli Potter chciałby łatwiejszej drogi w górę, to zachodnie żebro byłoby nią.

Ale oko Pottera poprowadziło go do przyjemniejszej wschodniej nogi, wrzecionowatej kropli starożytnej wydmy, która ma nie więcej niż trzy stopy grubości w najcieńszym miejscu. Tuż nad tym wąskim odcinkiem, linia odchyla się w lekko przewieszonym i raczej pozbawionym cech charakterystycznych wybrzuszeniu, które zaczyna się około 20 stóp wyżej. Aby pokonać ten trudny punkt, Potter musiał wykorzystać swoją niesamowitą siłę i równowagę. „Potrafię wspinać się na 5.11”, mówi Lynch, „a to wyglądało na trudniejsze niż to”. Na lewo od Pottera, ziemia stromo się staczała. Nawet jeśli przeżyłby upadek z łuku, prawdopodobnie odbiłby się, a następnie zsunął w dół i przekroczył 300-stopowy klif.

Lynch mówi, że był w rejonie Moab kręcąc materiał do filmu o BASE-jumpingu, kiedy dowiedział się, że Potter myśli o wspinaczce na Delicate Arch. Lynch zaproponował, że nakręci film o wspinaczce i mówi, że Potter początkowo nie był pewny. „Trzeba było go trochę przekonać”, mówi. „Powiedziałem: 'Jeśli masz zamiar to zrobić, chcę to nakręcić'. Filmujemy wszystko, co robimy. Tak się składa, że jesteśmy w tym po prostu super-dziwni”. Potter się zgodził.

6 maja, około 22:30, dwójka opuściła dom Potterów w Moab, aby sprawdzić Delicate Arch. Wjechali do parku i przeszli 1,5-milowy szlak z parkingu w górę wzniesienia do formacji. Mając niewiele lub nie mając żadnych miejsc, w których można by założyć sprzęt ochronny, taki jak nakrętki lub knagi, i mając wyraźną możliwość zerwania się z uchwytu, mężczyźni zdecydowali, że muszą najpierw założyć linę na szczyt. Jak dokładnie to zrobili, pozostaje tajemnicą, której nie zdradzą ani Potter, ani Lynch, przy czym Lynch nieśmiało nazywa to „starą sztuczką magika.”

Ale istnieją teorie. Jednym z łatwych sposobów jest metoda, która była używana przez pustynnych wspinaczy przez dziesięciolecia: strzelanie strzałą nad łukiem z przymocowanym sznurkiem, a następnie używanie tego sznurka do wciągania cięższej liny wspinaczkowej. Jest to powszechna technika, ale nielegalna w parku narodowym, a Lynch stanowczo zaprzecza, że to był ten trik. „Nie używaliśmy dziwacznego łuku i strzał” – mówi. „To jest oczywista rzecz, o której myślisz, ale nie”. Inna teoria: Użyli „małpiej pięści”, w zasadzie zwiniętego węzła liny, który można by wystrzelić za pomocą ponadwymiarowej procy lub uderzyć kijem w łuk.

Potter również nie chce się do tego przyznać. „Nie zamierzam mówić ludziom jak to zrobić, ponieważ uważam, że tylko najbardziej doświadczeni ludzie powinni podejmować się wspinaczki o takiej skali” – mówi.

Jakkolwiek Magiczna Lina Pottera została umieszczona, Lynch obciążył jeden jej koniec, podczas gdy Potter przymocował samozaciskowy bloczek Petzl Mini Traxiona, przywiązany do jego uprzęży, do drugiego. Dzięki temu Potter mógł swobodnie wspinać się po skale, a Mini Traxion ślizgał się po nieruchomej linie. Gdyby Potter spadł, urządzenie natychmiast by się zakrzywiło, automatycznie zaciskając linę i powstrzymując go przed zjechaniem w dół. W ten sposób, jak mówi Lynch, lina nie „piłowałaby” po skale, jak to może mieć miejsce w przypadku tradycyjnego mocowania liny górnej.

Potter wspiął się na ścianę, decydując się na użycie małych zagłębień w skale jako chwytów, a nie łamliwych węzłów. Podążając za niebieskim stożkiem światła z czołówki, dotarł na szczyt bez problemu. Tam, jak mówi Lynch, Potter założył kotwicę z czterema krzywkami wbitymi w poziomą szczelinę w pokrywie twardszej skały na szczycie. Mówi, że Potter poprowadził linę z góry wzdłuż szczeliny, aby zapobiec ocieraniu się liny o skałę. Lynch następnie przymocował do liny podobny przyrząd zaciskowy i wspinał się po linie jak kornik, dyndając w przestrzeni pod szczytem. Szczyt nie jest duży, ma może 30 stóp długości na 10 stóp szerokości, i stacza się ostro na każdą stronę jak pączek wbity w piasek. Lynch mówi, że on i Potter siedzieli tam przez „godziny, godzinę, kto wie”, obserwując spadające gwiazdy na czystym niebie Utah.

„Byliśmy zupełnie sami, tylko ja i on,” mówi Potter. „To było piękne.”

Około 2:30 Potter zadzwonił do swojej żony, Steph, która wróciła do ich domu w Moab z Katie Arnold, przyjaciółką i redaktorką naczelną Outside. Arnold była z wizytą na weekend i nie miała pojęcia, że wspinaczka na Delicate Arch jest w toku.

Davis zrobiła kawę i wkrótce ona, Arnold, i Perlman, pisarz i fotograf, pojechali wynajętą Toyotą Corolla Perlmana do parku, tak jak dzień zaczął przesączać się na wschodnie niebo. Kiedy dotarli do łuku, Potter skończył już próby; nie wiadomo dokładnie, jak długo ćwiczył, a z łuku nie zwisały w widoczny sposób żadne liny. Lynch i Potter usiedli na skale obok kopca sprzętu. Steph podała im kawę. Gdy słońce zaczęło przygrzewać, Potter wyruszył na swoją pierwszą samotną wspinaczkę, jego grzywa włosów spływała po jego mierzącej sześć i pół sylwetce. Perlman, Lynch i Davis kręcili filmy i zdjęcia, a Arnold się przyglądał.

Za każdym razem, gdy Potter docierał na szczyt, wyciągał z kieszeni zwój cienkiej liny i opuszczał go z boku, by wciągnąć linę wspinaczkową i uprząż. Zjeżdżał po niej powoli. W pewnym momencie Perlman wspiął się na linę, aby nagrać wideo swojego przyjaciela wspinającego się z góry po stromej wschodniej trasie. Kiedy skończyli, wszyscy spakowali się i wyszli. Potterowie i Arnold poszli na śniadanie. Wyczerpany Dean zasnął nad kanapką z jajkiem.

Na początku opiekun Pottera w Patagonii rozpowszechnił informację o jego wspinaczce dzwoniąc do Salt Lake Tribune. Oburzenie opinii publicznej było natychmiastowe, szczególnie w Utah, gdzie wielu uważa Delicate Arch za symbol dzikiego piękna tego stanu. Dział komunikacji firmy przejął sprawę i Potter wycofał się z widoku publicznego.

W międzyczasie urzędnicy Park Service szybko ruszyli, by zamknąć lukę prawną, którą Potter wykorzystał, by usprawiedliwić swoją wspinaczkę. Przepisy, które obowiązywały od 1988 roku, mówiły, że drogi wspinaczkowe „mogą być zamknięte” na każdym łuku nazwanym na szczegółowych mapach topograficznych. Dwa dni po wspinaczce urzędnicy parku zmienili sformułowanie, które mówi, że wszystkie nazwane łuki są zamknięte dla wspinaczki przez cały rok.

Przyjęli także dwa inne przepisy, które według urzędników były po prostu spóźnione, a nie reakcją na to, co zrobił Potter: Odtąd slacklining (chodzenie po linie, często na długim kawałku taśmy) nie będzie dozwolony w Arches, a umieszczanie nowych stałych kotwic na nowych wspinaczkach jest również zabronione. Wielu wspinaczy obwinia Pottera za obie zmiany. Krótko przed wejściem na Delicate Arch, Potter umieścił linę slackline pomiędzy Three Gossips, serią odsłoniętych filarów skalnych, które znajdują się około 200 stóp od ziemi. A do dwóch dni po jego wspinaczce wspinacze mogli umieszczać śruby na nowych drogach za pomocą ręcznie napędzanej wiertarki.

„Zmiana dotycząca stałych kotwic oznacza, że w zasadzie nie możemy już robić nowych dróg w Arches” – mówi Jimmie Dunn. „Jest tam wartość na całe życie.”

Dużo bardziej zjadliwy był krytyczny huragan, który przetoczył się przez blogosferę. Niektórzy obwiniali Pottera za próbę zdobycia rozgłosu (co jest przecież częścią jego pracy). Na forach internetowych, takich jak Mountain Project, inni wspinacze dyskutowali z jego motywami: „Duchowa przygoda, moja dupa”, napisał użytkownik Phil Broscovak. „Om mani pahdme hooey!”

Inni, jak wspinacz z Utah Ken Cangi i Trango’s Malcolm Daly, stanęli w obronie Pottera. „Dlaczego próbujesz zrobić górę z kretowiska?” Cangi zapytał jednego krytyka.

Indeed, w porównaniu z innymi upokorzeniami, jakich doznały formacje parku, kilka śladów po linach może blednąć w porównaniu. Istnieją głębokie wyżłobienia po linach wyryte na turniach takich jak Owl Rock, legalne miejsce do wspinaczki na terenie parku. Sam Delicate Arch został uszkodzony we wrześniu 2000 roku, kiedy fotograf Michael Fatali podpalił podstawę, aby zrobić zdjęcie, które chciał zrobić. Fatali został później skazany za zniszczenie zasobów parku i zapłacił prawie 11 000 dolarów grzywny i rekompensaty.

Ale Dunn mówi, że pretensje dotyczące wspinaczki Pottera szybko osiągnęły poziom „przekraczający wszystko, co pamiętam”. Oszołomiony oburzeniem, Potter wysłał pilnego e-maila zatytułowanego „POTRZEBUJĘ POMOCY!”, w którym zawarł adres e-mail do dyrektora generalnego Patagonii, Casey Sheahan, i poprosił ludzi o napisanie w jego imieniu. Setki osób to zrobiło, mówi Jen Rapp, rzecznik firmy, ale tak samo zrobiło mnóstwo innych, którzy błędnie założyli, że Patagonia wiedziała o planach Pottera z wyprzedzeniem.

Były pracownik Patagonii zaznajomiony z programem ambasadorskim dla profesjonalnych sportowców szacuje, że Potter prawdopodobnie zarabia co najmniej $50,000 rocznie od firmy, aby podróżować robiąc pokazy slajdów, uczestniczyć w spotkaniach projektujących produkty i reprezentować wspinaczy w imieniu marki. Firma z siedzibą w Ventura w Kalifornii zatrudnia około 30 profesjonalistów w szerokim zakresie sportów przygodowych, w tym siedmiu innych wspinaczy skałkowych, takich jak Steph Davis i Katie Brown. Gówniana burza” nad Delicate Arch, Rick Ridgeway mówi, była ciosem przeciwko reputacji Patagonii, która ma silną misję zorientowaną na środowisko.

„Zaraz po wspinaczce, oficjalne stanowisko, które przedstawiliśmy było takie, że nie mamy żadnego stanowiska”, mówi Ridgeway. „Osobiście, byłem temu przeciwny, ponieważ to było mączne.”

Wyższa półka debaty w Patagonii, mówi Ridgeway. Niektórzy dyrektorzy uważali, że firma powinna poprzeć wyczyn Pottera jako kwestię praw wspinaczy, tak długo jak nie złamał on żadnych praw i nie uszkodził skały. Inni uważali, że duch prawa został złamany i że firma musi coś zrobić, by uspokoić oburzonych wspinaczy. W piątek, 26 maja, doszli do porozumienia: Będą usilnie nakłaniać Pottera do publicznych przeprosin i do wyjaśnienia, że nie dokonał tej wspinaczki w imieniu Patagonii.

„Nie postawiliśmy mu ultimatum”, mówi Ridgeway. „Ale doszliśmy do konsensusu. Chcemy, aby przeprosił.”

Cechą, która najbardziej denerwuje wspinaczy, mówi Dunn, nie jest to, że Potter wspiął się na Delicate Arch, ale raczej to, że pochwalił się tym wyczynem światu, posunięciem, które zawstydziło Służbę Parku i złamało niewypowiedziane zaufanie, jakie wspinacze mieli do urzędników, aby szanować intencje prawa. „Wszyscy wiedzieliśmy, że nie należy się na nią wspinać i Dean też o tym wiedział” – mówi Dunn. „Musiał umieścić na szczycie flagę. To sprawia, że chce mi się wymiotować.”

Na początku Potter odmówił rozmowy na temat incydentu z Delicate Arch, kiedy Outside skontaktował się z nim w Yosemite podczas Memorial Day Weekend. Następnego dnia oddzwonił, mówiąc, że nie był naciskany przez Patagonię by mówić o tym na nagraniu. Przeprosił, w pewnym sensie, mówiąc, że jest mu „przykro, że cała ta negatywność powstała z tak pięknego obcowania z naturą”, że powinien mieć prawo do robienia zdjęć swoich wyczynów, tak jak wszyscy inni, i że w tamtym czasie nie widział „żadnego powodu prawnego czy moralnego”, dla którego nie powinien był wspinać się na łuk. „Moje poglądy nie są konkretne. Jestem otwarty na zmiany.” W prywatnej wymianie e-maili między kolegami, Potter powiedział również, że wspinanie się na łuk reprezentowało jego „wolność wyrażania opinii.”

I na tym, nalega Eric Perlman, powinna zakończyć się kłótnia.

„Nie mogę mówić za Deana, ale mogę powiedzieć, że gdybym był na jego miejscu, wiedząc, że zrobiłem wszystko, co mogłem zrobić, a moje motywy były czyste, a moje wykonanie było czyste w najwyższym stylu, jeśli inni ludzie zdecydują się źle zinterpretować to, co zrobiłem, to ich sprawa”, mówi. „Nie muszę się kłaniać i przepraszać za robienie tego, co zrobiłem tylko dlatego, że masz opinię, która jest z tym sprzeczna.”