Huidaandoeningen in verband met malassezia
Wat is malassezia?
Malassezia verwijst naar een groep basidiomycetous (knotsvormige) gisten van het genus Malassezia, dat verschillende soorten kent. Soortennamen zijn:
- M. dermatis
- M. equi
- M. furfur
- M. globosa
- M. obtusa
- M. pachydermatis
- M. restricta
- M. slooffiae
- M. sympodialis
- M. ovalis (ook bekend als Pityrosporum ovale)
Welke huidaandoeningen worden in verband gebracht met malassezia?
Huidaandoeningen die worden veroorzaakt of verergerd door infectie met malassezia zijn:
- Pityriasis versicolor – meestal te wijten aan M. globosa, M. sympodialis en M. furfur
- Malassezia folliculitis doordat de gist in de haarzakjes groeit en daar ontstekingen veroorzaakt
- Steroïde acne
- Seborroïsche dermatitis, roos, sebopsoriasis en gezichts- of hoofdhuidpsoriasis – – meestal te wijten aan M. restricta en M. globosa.
- Neonatale cefalische pustulose, een pustuleuze eruptie bij jonge baby’s die lijkt op infantiele acne
- Pseudochromhidrosis
- Mogelijk, enkele gevallen van confluente en gereticuleerde papillomatose, een gepigmenteerde eruptie die vooral voorkomt op de borst, rug en hals van adolescente meisjes
- Enkele atopische dermatitis in het gelaat; in dit geval kan er sprake zijn van specifieke IgE-antistoffen gericht tegen Malassezia en positieve priktesten op het organisme
- Zelden, invasieve pityrosporose bij immunodeficiënte personen.
Malassezia-infecties
Hoe worden huidaandoeningen geassocieerd met malassezia gediagnosticeerd?
De diagnose van huidaandoeningen geassocieerd met malassezia wordt vaak klinisch gesteld, maar kan worden bevestigd wanneer huidschraapsel malassezia aantoont (zie laboratoriumtests op schimmelinfectie). Microscopie van malassezia, met behulp van kaliumhydroxide (KOH) preparaten, toont clusters van gistcellen en lange hyphae. Men zegt dat het eruit ziet als ‘spaghetti en gehaktballen’. De hyphae-filamenten werden vroeger ‘Malassezia’ genoemd en de gistvormen ‘Pityrosporum’, maar mycologen realiseerden zich uiteindelijk dat het om hetzelfde bimorfe organisme ging.
Malassezia-soorten zijn moeilijk te kweken in het laboratorium, zodat schraapsels als ‘kweeknegatief’ kunnen worden gerapporteerd. De gist groeit het best als een lipide zoals olijfolie wordt toegevoegd aan Littman agar kweekmedium.
Gisten kunnen ook worden gedetecteerd in het stratum corneum bij histopathologie van een huidbiopsie; ze zijn het best te zien met speciale kleurstoffen zoals periodiek zuur-Schiff (PAS).
Malassezia-gistcellen in het stratum corneum
Wat zijn predisponerende factoren voor malassezia-proliferatie?
Malassezia-soorten bevolken de huid van ongeveer 90% van de volwassenen zonder schade aan te richten. Bij sommige mensen onderdrukt de gist de verwachte immuunreactie van het lichaam, waardoor de gist zich kan vermenigvuldigen en een huidaandoening kan veroorzaken, vaak met een zeer geringe ontstekingsreactie. Wanneer malassezia gepaard gaat met dermatitis, denkt men dat irriterende metabolieten van de gist hiervoor verantwoordelijk zijn (vrije vetzuren worden gehydrolyseerd uit triglyceriden).
Predisponerende factoren voor huidaandoeningen door malassezia zijn onder meer:
- Vochtigheid
- Zweet – vandaar dat pityriasis versicolor veel voorkomt in tropische gebieden
- Vette huid (seborrhoea) – vandaar dat het vooral op hoofdhuid, gezicht en bovenlichaam
- Acne en de behandeling ervan met orale antibiotica zoals tetracyclines
- immunodeficiëntie (bv. HIV-infectie), systemische corticosteroïden, of immuunsuppressie door medicatie.
De gisten produceren chemicaliën die het pigment in de huid verminderen, waardoor witachtige vlekken ontstaan. Deze omvatten azelaïnezuur, pityriacitrine en malassezin. Azelaïnezuur is een nuttige behandeling voor sommige huidaandoeningen, zoals acne en rosacea.
Malassezia kan fluoresceren bij blootstelling aan ultraviolet licht (Wood-lamp). Dit is te wijten aan een andere chemische stof, pityrialactone.
Wat is de behandeling van huidaandoeningen geassocieerd met malassezia?
Raadpleeg de pagina’s van DermNet over de afzonderlijke huidaandoeningen voor meer informatie over de behandeling.
In het algemeen worden malassezia-infecties behandeld met topische of orale antischimmelmiddelen, zoals ketoconazol-shampoo en orale fluconazol. Seborroïsche dermatitis kan ook worden behandeld met uitwendige steroïden.